پایان جنگ جهانی کوچک!
روز یکشنبه 28 دسامبر ماموریت جنگی ناتو در افغانستان رسما پایان پذیرفت. مراسم پایان ماموریتی که توسط بزرگترین نیروی نظامی جهان به عزم ریشه‌کن کردن تروریسم به راه افتاده بود، از ترس حملات طالبان بصورت مخفیانه و دریک سالون ورزشی و بدون اعلام قبلی برگزار گردید.
جالب است که سخنرانی جنرال جان کمپبل نیز به دلایل امنیتی بطور مسقیم پخش نشد و اوباما نیز پیام خود به این مناسبت را، از طریق تویتر به دست نشر سپرد.
رئیس جمهور اوباما ضمن اعلام پایان این ماموریت گفت که “جنگ افغانستان مسولانه به پایان یافت”. از جانب دیگر جنرال کمپبل فرمانده نیروهای خارجی در افغانستان “پیشرفت‌های بدست آمده” در سیزده سال گذشته را قابل قدر دانست و افزود که «ما مردم افغانستان را از تاریکی و ناامیدی بیرون آوردیم و به آنها امید به آینده بخشیدیم». کمپبل در تقدیر از سربازان خارجی که در طول سیزده سال در افغانستان جنگیدند گفت که «آنها افغانستان را قوی‌تر و کشور‌های ما را امن‌تر کردند».
ینس اشتولتنبرگ دبیر کل ناتو مدعی شد که «تروریست‌ها دیگر در افغانستان جایی امن برای فرار و مخفی شدن نمی‌‌یابند و برای میلیون‌ها شهروند این کشور پایه‌‌های آینده‌‌ای بهتر ریخته شده است». اگر این ادعا درست باشد پس باید از وی پرسید که شما چرا از ترس حملات طالبان حتی در داخل پایگاه خود مراسم پایان ماموریت را بصورت مخفیانه برگزار کردید؟!
آیا نیروهای خارجی موفق شدند؟
سیزده سال قبل نیروهای آیساف تحت شعار کمک و همکاری به افغانستان پا گذاشتند بعد از آن نوبت به نیروهای ناتو رسید که مستقیما به افغانستان وارد شوند. ماموریت افغانستان نخستین ماموریت ناتو در خارج از اروپا بود.
این ماموریت برای ناتو دارای ویژگی خاصی بود. پیمان ناتو بعد از جنگ جهانی دوم برای مقابله با نفوذ اتحاد شوروی در برابر پیمان وارسا بمیان آمد. نیروهای این پیمان برای جنگ میان کشور‌ها که رویارویی در جبهات ثابت صورت می‌گیرد، آموزش دیده بودند؛ اما در افغانستان آنها با جنگ چریکی مواجه شدند. چریک‌هایی که قبلا جنگ با نیروهای نظامی مسلح به جنگ افزار‌های برتر از خود را در جنگ با سپاه سرخ تجربه کرده بودند، تاکتیک شان جنگ و گریز بود. یکی از عواملی که توانست ضعف تسلیحاتی چریک‌ها را در برابر نیروهای ناتو جبران نماید، قدرت تحرک آنان در کوهستان‌ها در برابر سربازان گرانبار خارجی بود.
هرچند خارجی‌ها ادعای پیروزی در جنگ افغانستان را دارند، اما این جنگ همچنان ادامه دارد و امروز طالبان قوی‌تر از زمانی اند که نیروهای خارجی به عزم شکست دادن آنان به افغانستان آمدند. تولید مواد مخدر هم در مقایسه با سال 2001 به مراتب افزایش یافته است.
جنگ خونین و بی‌حاصل:
در طول این جنگ و زمانی جنگ برای ریشه‌کن کردن طالبان در اوج خود بود، تا 130 هزار سرباز از 50 کشور در افغانستان حضور داشت. تمام کشورهایی که در دوران جهاد علیه تجاوز اتحاد شوروی به افغانستان کمک کرده بودند، در این جنگ علیه طالبان شرکت کردند. جنگ افغانستان را می‌توان یک جنگ جهانی در مقیاسی کوچک نامید.
در این جنگ یک تریلیون دالر هزینه شد و بر بنیاد آمار‌های رسمی از جانب منابع خارجی، 3485 سرباز خارجی جان خود را از دست دادند و هزاران تن دیگر نیز مجروح و معلول شدند. آمار دقیق از کشته‌های افغان در دست نیست اما تعداد تلفات انسانی این جنگ برای افغانستان از دوصد هزار نفر بیشتر است.
قرار است ماموریت جنگی ناتو جای خود را به ماموریتی با عنوان حمایت قاطع بدهد که هدفش دادن آموزش و مشورت دهی به 350 هزار تن از نظامیان افغان است. قرار است در این ماموریت 12500 سرباز از 40 کشور شرکت داشته باشند.
ظاهرا طولانی ترین جنگ در تاریخ امریکا برای این کشور به پایان رسید، اما برای مردم افغانستان این جنگ همچنان ادامه دارد. سوال اینست که اگر واقعا در پایان سال 2016 تمام نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند، طالبان که در سیزده سال در برابر حضور نظامی خارجی مقاومت کردند، دست از جنگ برخواهند داشت؟
طالبان باید تصمیم بگیرند:
می‌پذیریم که مانند گذشته یک بار دیگر ابرقدرتی در رسیدن به اهداف خود در افغانستان شکست خورد، اما اگر این ابرقدرت شکنی نتواند ملت ما را به صلح وزندگی بهتر برساند و ما همچنان درگیر جنگ باقی بمانیم، از این پیروزی افتخاری بدست نخواهد آمد.
به نظر می‌رسد که پشت پرده جریاناتی در حال شکل گرفتن است؛ اعلام این مسئله از جانب امریکا که دیگر ملامحمد عمر رهبر طالبان هدف آنها نیست و اگر طالبان منافع امریکا را تهدید نکنند، دشمن تلقی نخواهند شد، چراغ سبز به طالبان است تا برای مذاکرات صلح آماده شوند. هرچند امضای قرارداد امنیتی دولت جدید با امریکا از جانب طالبان به معنای دوام جنگ تلقی شد، اما اکنون به نظر می‌رسد که این قرارداد حیثیتی بالاتر از توافقنامه‌های “ژنو” که زمینه را برای خروج آبرومندانۀ اتحادشوروی سابق از افغانستان آماده ساخت، ندارد و طالبان به این باور اند که امضای این پیمان وسیله‌ای برای پنهان کردن شکست امریکا در افغانستان است.
طالبان مجبور خواهند بود تا خود را برای پایان سال 2016 و خروج کامل نیروهای خارجی از کشور آماده سازند. خروج نیروهای خارجی و پایان اشغال افغانستان، انگیزۀ جنگ را از جنگجویان خواهد گرفت و کمک‌های داخلی و خارجی به پایان خواهد رسید.
بنابراین طالبان هم مجبور اند تا فکری برای آینده بکنند و برای پیوستن به پروسۀ صلح تصمیم بگیرند. هرچند طالبان در میدان جنگ همچنان سرسختانه به نبرد ادامه می‌دهند اما در عرصۀ دیپلوماسی نیز فعال اند. شاید بزودی آنها به بازشدن دفتر قطر بدون عنوان و بیرق امارت اسلامی راضی شوند و مذاکرات با امریکا را آغاز کنند.
تضمین بین‌المللی برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان در پایان سال 2016، راه را برای مذاکره میان طالبان و دولت در کابل باز خواهد کرد و امید است که از این راه قدم‌های نخستین برای رسیدن به صلح برداشته شود. پایان