تغییر در قوماندۀ نیروهای خارجی و تأثیرش بر جنگ افغانستان
جنرال اسکات میلر که حدود دو ماه قبل به جای جنرال نیکلسن، به عنوان قوماندان عمومی جدید نیروهای خارجی در افغانستان (نیروهای مأموریت حمایت قاطع ناتو) تعیین شده بود، هفتۀ گذشته (۱۱ سنبله ۱۳۹۷هـ ش) رسماً ۤبه حیث قوماندان عمومی جدید این نیروها در افغانستان معرفی و آغاز به کار کرد.
اسکات میلر نهمین قوماندان نیروهای خارجی در جنگ ۱۷ سالۀ امریکا و ناتو در افغانستان است. میلر که قبل از این ریاست قوماندانی عملیات خاص نیروهای نظامی امریکا را به عهده داشت، در حالی به حیث قوماندان عمومی نیروهای خارجی در افغانستان معرفی می‌شود که جنرال‌های پیشین امریکا در جنگ افغانستان موفق به شکست گروه‌های مسلح ضد دولت افغانستان نشدند و در طول ۱۷ سال گذشته، بدون ادامه و گسترش جنگ، دست‌آورد دیگری نداشتند.
این که در طول ۱۷ سال گذشته تغییر قوماندۀ جنگ نیروهای خارجی در افغانستان چه تاثیراتی روی جنگ در این کشور داشته است؟ راه‌کار نظامی دونالد ترامپ چه تاثیراتی روی این جنگ گذاشت؟ و اینکه راه‌کار امریکا در رابطه به جنگ افغانستان به چه تغییراتی نیاز دارد؟ از مواردی اند که در این قسمت از تحلیل هفته روی آن بحث صورت گرفته است.
نگاهی به تغییر قوماندۀ جنگ (۲۰۰۱ -۲۰۱۸م)
جنگ جاری در افغانستان حدود ۱۷ سال قبل از امروز، از سوی امریکا و ناتو در این کشور آغاز گردید و ظاهراً حادثۀ ۱۱ سپتامبر در امریکا، یکی از دلایل اصلی حملۀ امریکا بر افغانستان بود.
این جنگ به هدف سقوط رژیم طالبان و محو پایگاه‌های القاعده در افغانستان آغاز گردید. هرچند در اوایل نیروهای ناتو و امریکا طالبان را شکست دادند، ولی شکست طالبان در سال ۲۰۰۱ یک شکست موقتی بود و حرکت طالبان دوباره فعالیت‌های جنگی خود را در مناطق مختلف کشور آغاز کرد و اکنون نسبت به چند سال گذشته، به مراتب قوی‌تر شده است. در سال‌های اخیر، موج ناامنی‌ها به مراکز ولایات گسترش یافته و در حال حاضر بخش زیادی از خاک افغانستان از کنترول حکومت خارج است.
با آنکه این جنگ از هفده سال به اینسو در افغانستان جریان دارد و روز به روز شعله‌ورتر می‌شود، بر علاوۀ طرف‌های درگیر، ده‌ها هزار تن از افراد ملکی نیز در این جنگ کشته و زخمی شده‌اند؛ اما نه امریکا و نه هم گروه‌های مخالف مسلح دولت موفق به محو جانب مقابل خویش از میدان جنگ شده‌اند.
در طول ۱۷ سال گذشته امریکا و متحدین‌اش با افزایش ده‌ها هزار سرباز، تغییر و تبدیل قوماندانان و رهبری جنگ و حتی تغییر در استراتیژی‌های جنگی خود، در جنگ افغانستان توفیقی نداشتند و موفق به شکست مخالفین مسلح نشدند.
از سال ۲۰۰۱ الی ۲۰۱۸م جنرال‌های مختلفی چون جنرال دیوید مک کرنان، جنرال استنلی مک کریستال، جنرال دیوید پتریوس، جنرال جان آلن، جنرال جوزف دانفورد، جنرال جان کمپبل و جنرال جان نیکلسون، رهبری نیروهای مستقر امریکا و ناتو در افغانستان را به عهده داشتند؛ اما بدون ادامه وتشدید جنگ و به میان آمدن بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی در کشور، هیچ یک از آنان دست‌آوردی دیگر در جنگ افغانستان نداشت.
استراتیژی نظامی دونالد ترامپ
میدان گرم جنگ جاری امریکا در افغانستان، میراث حکومت‌های قبلی امریکا به ادارۀ دونالد ترامپ است. با آنکه ترامپ قبل از رسیدن به کرسی ریاست جمهوری امریکا، بارها با جنگ امریکا در افغانستان مخالفت کرده بود؛ اما با رسیدن به کاخ سفید، وی نیز بر ادامۀ جنگ امریکا در افغانستان تأکید ورزید.
ترامپ در ۲۲ آگست ۲۰۱۷م، استراتیژی جدید خود برای افغانستان و جنوب آسیا را اعلام کرد. این استراتیژی بر ادامۀ حمایت از حکومت افغانستان، نابودی گروه‌های “تروریستی” و از بین بردن پایگاه‌های امن این گروه‌ها در پاکستان متمرکز بود. او در روز اعلان استراتیژی جدید خود، در سخنرانی‌اش چندین بار به پیروزی در جنگ افغانستان تأکید کرد و از پیروزی خود چنین تعریف کرد: «حمله بر دشمنان، نابود ساختن داعش، ضربه زدن به القاعده، جلوگیری از تسلط طالبان بر افغانستان و نیز پایان دادن به حمله‌ها در برابر ایالات متحده.»
در حال حاضر باگذشت یک سال از اعلان استراتیژی جدید امریکا برای افغانستان، وضعیت در افغانستان بیش از پیش وخیم‌تر شده است. بر بنیاد گزارش اداره سیگار بیشتر از ۴۰ درصد خاک افغانستان تحت کنترول مخالفین مسلح دولت افغانستان قرار دارد. همچنان طالبان نیز بیشتر به حملات تهاجمی جمعی بر مراکز ولایات روی آورده‌اند. سقوط کندز و برای دو هفته تسلط بر آن، هجوم گروهی بر مرکز ولایت‌های فراه و غزنی و زیرکنترول درآوردن اکثریت اداره‌های دولتی در مراکز این دو ولایت از موارد اخیری بود که طالبان چندین روز در مرکز این ولایات با نیروهای افغان جنگیدند.
از سویی هم، گروه داعش که ترامپ از نابودی آن سخن می‌گفت، نیز بیشتر از قبل به حملات خود شدت بخشیده است. گروه داعش علاوه بر حمله بر اداره‌های دولتی، رسانه‌ها، مساجد، مراکز آموزشی و فرهنگی را نیز چندین بار مورد هدف حملات خونین خود قرار داده است. این گروه مسؤولیت حملۀ راکتی روز عید قربان بر ارگ ریاست جمهوری را نیز بر عهده گرفت.
با در نظر داشت این وضعیت، بعد از گذشت یک سال، در حال حاضر امریکا می‌خواهد، با تغییر در قوماندۀ جنگ، خود را پیروز جنگ افغانستان نماید؛ اما با در نظر داشت ۱۷ سال گذشته و آوردن چندین بار تغییر در قوماندۀ نیروهای خارجی مستقر در افغانستان، به نظر نمی‌رسد تغییر در رهبری نیروهای خارجی در افغانستان کار ساز باشد.
نیاز به تغییر راه‌کار امریکا در افغانستان
با گذشت بیشتر از یک‌ونیم دهه از حملۀ امریکا بر افغانستان و آغاز جنگ خونین جاری، تنها چیزی که برای امریکا دست‌آورد محسوب می‌شود، این است که جنگ در افغانستان جریان داشته و امریکا حضور نظامی خود را در منطقه حفظ کرده است.
با آنکه ادارۀ دونالد ترامپ نیز مانند حکومت‌های قبلی امریکا تلاش کرد تا از راه تمرکز بر جنگ و فشارهای نظامی، در جنگ با مخالفین مسلح نیروهای خارجی و حکومت افغانستان پیروز شود؛ اما این فشارها بدون تکرار تجارب ناکام گذشته، چیز دیگری نبود.
با گذشت یک سال از استراتیژی جدید امریکا برای افغانستان، چندی قبل در رسانه‌های خارجی گزارش‌هایی منتشر شد که گویا امریکا استراتیژی خود را در قبال جنگ افغانستان بازنگری خواهد کرد. از سویی هم، قبل از نشر این گزارش‌ها، روزنامۀ نیویارک تایمز در گزارشی نگاشته بود که دونالد ترمپ به دیپلومات‌های خود در رابطه به آغاز گفتگوهای رو در رو با طالبان فرمان داده است.
بر ادامۀ نشر این گزارش‌ها، چندی بعد گزراش‌هایی از دیدار رو در روی یک مقام بلندرتبۀ امریکایی و نماینده‌گان طالبان در دوحه پایتخت قطر نیز به نشر رسید و طالبان نیز آنرا تایید و یک ملاقات مهم عنوان نمودند. هرچند این دیدار، مردم افغانستان را در رسیدن به صلح امیدوار ساخت؛ اما تحقق واقعی صلح وابسته بر ادامۀ این مذاکرات و رسیدن به یک نتیجۀ مثبت و ملموس می‌باشد؛ چیزیکه در حال حاضر در هاله اي از ابهام قرار دارد.
در این حال، با در نظرداشت چگونگی جنگ امریکا در افغانستان، تغییر در قوماندۀ نیروهای خارجی در افغانستان راه‌حل مؤثری برای جنگ افغانستان پنداشته نمی‌شود؛ چون هر قوماندان نظامی، مکلف به پیشبرد استراتیژی از قبل تعیین شده می‌باشد و در حال حاضر نیز اسکات میلر، مکلف به پیشبرد استراتیژی جنگی نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان است.
جنرال اسکات میلر در زمان حمله امریکا بر افغانستان از اولین قوماندان‌هایی بود که به افغانستان آمده بود، میلر از سال ۲۰۱۰ الی ۲۰۱۱م به عنوان مسؤول آموزش و تجهیز نیروهای محلی و پولیس در افغانستان باقی ماند و در سال ۲۰۱۳م قوماندۀ نیروهای خاص امریکایی در افغانستان را بر عهده داشت. در کل جنرال اسکات میلر از جمله آغازگران حمله امریکا بر افغانستان بر شمرده می‌شود و فردي داراى تجربه در پالیسی‌های جنگی و چگونگی برخورد با مخالفین مسلح دولت افغانستان است؛ اما در حال حاضر آمدن همچون افراد در رهبرى نيروهاى خارجى در افغانستان، احتمال تشديد جنگ را با خود خواهد داشت.
در حال حاضر نياز است که امريکا و متحدين‌اش راه‌کارى را روى دست گيرند که باعث خاتمۀ طولانی‌ترين جنگ خارجی آنان گردد و به صورت مشخص تلاش صورت گيرد تا گفتگوهای رودرروی امریکا ـ طالبان ادامه یابد و نتیجۀ ملموسی از آن بدست آید.
پایان