آتش‌ زدن قرآن در سویدن: عوامل و واکنش‌ها

توسط: مرکز مطالعات استراتژيک و منطقوی

یادآوری: نسخۀ PDF این تحلیل را از اینجا دانلود نمایید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آنچه درین شماره می‌خوانید:

آنچه درین شماره می‌خوانید:

• آتش‌ زدن قرآن در سویدن: عوامل و واکنش‌ها
• مقدمه
• دلایل
• واکنش های دولت های اسلامی و تأثیرات آن بر روابط سویدن با این دولت ها
• نتیجه ګیری
• پیشنهادات
• منابع

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مقدمه

هر فرد و ملتی علاوه بر وجود فزیکی و جسمانی، دارای وجود معنوی، اخلاقی، عقیدتی و تمدنی نیز می باشد؛ قسمیکه هر قانونی در جهان تعرض به بدن انسان را ممنوع و برای آن مجازات تعیین کرده است، حمله به وجود روحی و عقیدتی انسان نیز جرم است. برای صلح و زندگی مسالمت آمیز در میان ملل جهان، باید به اندیشه های دینی و معنوی هیچ کسی تعرض نشود و توهین به شعائر دینی زاییده احساسات است و طبیعی است که احساسات به خشونت تبدیل می شود و صلح و امنیت جهان را تهدید می کند. بنابراین همه ملل باید به مناسک دینی یکدیگر احترام بگذارند.

این اولین بار نیست که در جهان و به ویژه در غرب به شعایر دین مقدس اسلام اهانت می شود، بلی پیش از این مجله شارلی ابدو چندین بار کاریکارتور پیامبر اکرم صلی الله و سلم را در فرانسه نشر کرده است. در سال ۲۰۱۲ با تلاش مشترک ایالات متحده آمریکا و اسرائیل فیلمی توسط سام باسل آمریکایی اسرائیلی الاصل ساخته شد که در آن به حضرت محمد صلی الله علیه و سلم توهین شد بود. تسلیما نسرین در سال ۲۰۰۳ رمانی نوشت که در آن به اسلام توهین شده بود. انتشار کتاب آیات شیطانی در انگلستان، نشر فیلم فتنه در هلند. یک روزنامه معتبر آمریکایی (LOSANGELES TIME) گزارش مفصلی از حرمت آمریکایی‌ها به قرآن کریم در تاریخ ۲۲ می ۲۰۰۵ منتشر کرده است که در این گزارش موارد بسیاری از توهین و حرمت به قرآن کریم را توسط سربازان آمریکایی در افغانستان، عراق و گوانتانامو نشان می دهد. سال گذشته در مقابل سفارت ترکیه در سویدن، سیاستمداری به نام پالودان قرآن را سوزاند و حالا در روز چهارشنبه ۲۸ جون، سیلوان مومیکا ۳۷ ساله سویدنی عراقی الاصل در شهر استکهلم سویدن در مقابل مسجد با اجازه دادگاه و با نظارت نیروی انتظامی صفحات قرآن پاره کرده و سوزاند. دادگاه به دلیل آزادی بیان به او اجازه چنین کاری را داده است. مومیکا پس از این حادثه به یک روزنامه سویدن گفت که در ده روز آینده پرچم عراق و یک نسخه دیگر از قرآن کریم را مقابل سفارت عراق به آتش خواهد کشید.

دلایل

دلایل آتش زدن قرآن در سویدن را می توان به دو بخش عمده تقسیم کرد:

-۱ دلیل سیاسی: اکثراً سیاستمداران برای به دست آوردن رأی و شهرت در کشور خود به دین مقدس اسلام توهین می کنند تا رای مردم را به دست آورند و خود را به منصب برسانند. به عنوان مثال: در سال ۲۰۲۲ م پالودان که در ماه اپریل قرآن را سوزاند، یک سیاستمدار بود و می خواست از این طریق رای به دست آورد. او در سال ۲۰۱۷ یک کانال یوتیوب ایجاد کرد و از طریق آن علیه مسلمانان و اسلام تبلیغ کرد و در سال ۲۰۱۹م خود را به انتخابات کاندید نمود و انتخابات را باخت. [i]  همچنان در سال ۲۰۲۲م قران را دوباره سوزاند تا در انتخابات سال ۲۰۲۳م همرایش کمک کند. بنابراین یکی از دلایل سیاسی این اقدامات کسب رای و شهرت است.

همچنین برخی حوادث دلایل سیاسی خاصی دارند؛ مثلاً زمانی که فرانسه از دولت فلسطین در شورای امنیت حمایت کرد، پس بلافاصله مجله چارلی هپدو در فرانسه کاریکاتور رسول خدا صلی الله علیه و سلم را منتشر کرد و چند روز بعد دفتر مجله مورد حمله از قبل طرح‌ریزی شده سرویس‌های استخباراتی اسرائیل و آمریکا قرار گرفت تا مردم فرانسه را علیه مسلمانان تحریک کنند و دولت خود را مجبور کنند تا از فلسطین به این دلیل حمایت نکند که آنها مسلمان هستند و مسلمانان تروریست هستند.

-۲ دلیل مذهبی: کسانیکه قرآن را می سوزانند از طرفی نفرت خود را نسبت به اسلام ابراز می کنند و خشم خود را این گونه فرو می نشانند و از سوی دیگر فکر می کنند جلوی پیشرفت سریع اسلام را در غرب خواهند گرفت. بر اساس تحقیقات موسسه گیت استون، در چند سال اخیر، ۱۰۰۰۰۰ در انگلستان، ۷۰۰۰۰ در فرانسه، ۵۰۰۰ در سوئد، ۲۰۰۰۰ در آلمان، ۵۰۰۰۰ در اسپانیا و هزاران نفر در  اتریش، جمهوری چک، دانمارک، لهستان، فنلاند، ایرلند، نارویژ و پرتغال به دین مبارك اسلام ایمان آورده اند. بر اساس نظرسنجی گروه Faith Matters، ۷۵ درصد از کسانی که به اسلام گرویده اند زن و ۷۰ درصد سفیدپوست هستند و میانگین سنی آنها ۲۷ سال است. [ii] همچنین طبق گزارش نیویورک تایمز، سالانه ۲۰۰ هزار نفر در آمریکا مسلمان می شوند، بنابراین چنین پیشرفت سریع دین مبارك اسلام در غرب از یك طرف مورد قبول دولت ها نیست و از طرف دیگر هم این توسعه مورد قبول عوام كفار نمی باشد و همین دلیل است که با توهین به این دین خشم و نفرت خود را نسبت به دین مبارک اسلام فرو می نشانند و فکر می کنند با این کار از گسترش دین مبارک اسلام جلوگیری می کنند.

واکنش های دولت های اسلامی و تأثیرات آن بر روابط سویدن با این دولت ها

وزارت امور خارجه امارت اسلامی افغانستان در بیانیه ای این رویداد را محکوم کرده و از حکومت سویدن خواسته است که مرتکب این عمل را مجازات کند و اجازه تعرض به دین مقدس اسلام و مسلمین و این قبیل اقدامات وحشیانه و تحریک آمیز را به این گونه افراد ندهد.

پس از این، بیانیه دیگری را صادر کرد که ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی در توییتر آن را منتشر کرده است. در این اطلاعیه آمده است: پس از اینکه به کتاب نجات‌بخش الله متعال و به دین اسلام در سویدن اجازه اهانت داده شد، تا زمانی که از مسلمانان برای این عمل شیطانی طلب بخشش نشود، امارت اسلامی دستور داد تا تمامی فعالیت ها سویدن را در افغانستان متوقف شود. ناگفته نماند که سویدن از طریق کمیته سویدن در زمینه های مختلف به ویژه در بخش آموزشی در افغانستان فعالیت می کند و در حال حاضر فعالیت آن متوقف شده است.

ایران شارژدافير سویدن را احضار کرده و از این حادثه ابراز تاسف کرده است. در بیانیه وزارت امور خارجه آمده است: سوزاندن قرآن آشکارا تعرض به مقدسات اسلامی است و استفاده نادرست از دموکراسی و آزادی بیان منجر به تروریسم و افراط گرایی می شود.

حزب الله لبنان از کشورهای اسلامی خواسته است که برای آینده تصمیمی صادر کنند تا کشورها از انجام چنین اعمالی خودداری کرده و اجازه ندهند شهروندان آنها دوباره مرتکب این اعمال شوند. [iii]

سازمان همکاری اسلامی نیز روز یکشنبه حادثه مذکور را محکوم کرد و خواستار اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از تکرار حوادث اهانت به قرآن کریم در آینده شد. در این گزارش آمده است که این اقدامات و اتخاذ تدابیر باید با هماهنگی عربستان سعودی انجام شود[iv].

مصر نیز این حادثه را محکوم کرد و آن را بازی با احساسات مسلمانان دانست.

همچنان در عراق معترضان در مقابل سفارت سویدن تجمع کردند و از دولت خود خواستند روابط دیپلماتیک خود را با سویدن قطع کند. معترضان همچنین سعی کردند به سفارت حمله کنند، اما جلو شان ګرفته شد.

وزارت خارجه سوریه و امارات متحده عربی نیز با احضار سفیر سویدن، نگرانی ها و ناراحتی های خود را با وی در میان گذاشتند و این اقدام را اقدامی کینه توزانه و نفرت انگیز دانستند.

مراکش همچنان شارژدافير سویدن در این کشور را احضار کرد و این اقدام سویدن را غیرقابل قبول خواند و به وی گفت که چنین حوادثی بر روابط دو کشور تأثیر منفی می گذارد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در پیامی ویدئویی این حادثه را محکوم کرد و دولت سویدن را به دلیل اجازه وقوع چنین حادثه‌ای مقصر دانست. وی افزود که عاملان این اقدام تحت عنوان آزادی بیان هرگز به اهداف خود نخواهند رسید.

عربستان، پاکستان و برخی کشورهای اسلامی دیگر نیز این حادثه را محکوم کرده اند. پس از واکنش های شدید جهان اسلام اولف کریسترسون نخست وزیر سویدن گفت: این کار قانونی بود، اما مناسب نبود.

علیرغم اینکه امروزه در روابط بین دولت ها منافع ملی مد نظر است و بیشتر مسائل دینی مورد توجه قرار نمی گیرد، اما در منافع ملی دولت های اسلامی باید دین و مذهب شامل باشد و برای برخی از دولت ها این منافع ملی نیز می باشد. بر این اساس این اتفاق در سویدن به روابط سویدن با جهان اسلام آسیب وارد می کند و تأثیر منفی بر روابط سویدن با کشورهای اسلامی خواهد داشت. نمونه عملی این تأثیرات رابطه ترکیه و سویدن است که سال گذشته سیاستمداری به نام پالودن در مقابل سفارت ترکیه در سویدن قرآن را سوزاند که باعث شد ترکیه واکنش شدیدی نشان دهد و حتی با عضویت سویدن در ناتو مخالفت کند. حتی که پس از این اتفاق، رئیس جمهور ترکیه در گفت و گوی تلفنی با همتای آلمانی خود گفت که سویدن به دلیل چنین اقدامات شیطانی هرگز از سوی ترکیه برای عضویت در ناتو چراغ سبز دریافت نخواهد کرد. [v]  سویدن سال گذشته درخواست عضویت در ناتو را داد اما با مخالفت ترکیه مواجه شد و پس از آن مذاکراتی بین سویدن و ترکیه انجام شد و به نظر می رسید ترکیه موافقت کرده است، اما اردوغان پس از حادثه آتش زدن قرآن بار دیگر موضع مخالفی را در قبال موضوع عضویت سویدن در ناتو نشان داد اما هفته گذشته ترکیه با مذاکره قانع شد و عضویت سویدن در ناتو را پذیرفت و از سویدن خواست تا از وقوع چنین حوادثی در آینده جلوگیری کند.

درکنار کشورهای اسلامی برخی از کشورهای غیراسلامی نیز این این عمل را محکوم کردند. از جمله ایالات متحده امریکا این عمل را محکوم کرده و در این زمینه سخنگوی وزارت خارجه آن کشور در یک کنفرانس خبری در پاسخ به پرسش یک ژورنالیست گفت: ما سوختاندن قرآن را محکوم کرده و در این مورد به شدت نگران هستیم. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز این حادثه را محکوم کرد و در بازدید از مسجد تاریخی داغستان در حالی که قرآن را بر سینه خود گرفته بود، گفت: در برخی کشورها توهین به قرآن کریم جرم محسوب نمی شود اما این کتاب مقدس مسلمانان است. مسلمانان و روسیه آن را جرم توهین به مقدسات می دانند و از دیگر کشورهای جهان می خواهند که به این کتاب احترام بگذارند. درهمین حال به تاریخ ۱۲ جولای شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد (UNHRC) با تدویر یک جلسه قطعنامه‌ای را در خصوص سوزاندن قرآن در سویدن تهیه کرد. در این قطعنامه از کشورها خواسته شده قوانین خود را اصلاح کنند و توهین به ادیان را جرم تلقی کنند. نمایندگان ۴۰ کشور به این قطعنامه رای دادند، ۲۸ کشور آن را تایید کردند و ۱۲ کشور با آن مخالفت کردند.[vi]

همچنین چنین حوادثی باعث درگیری و توهین به ادیان می شود. شاید فردای آن روز افراد معتقد دین دیگری بلند شده و به ادیان دیگر توهین کنند و این گونه اعمال توهین آمیز به ادیان عواقب خطرناک. چنانچه یک هفته از آتش‌زدن قرآن کریم در سویدن در ۱۵ جولای یک فرد مسلمان به نام احمد آلوش از محکمه اجازه گرفت تا تورات و انجیل را در مقابل سفارت اسرائیل در این کشور بسوزاند که بعداً از این کار منصرف شده و این پیام را به مردم داد که از توهین به ادیان دست بردارید. [vii]

نتیجه

این اولین مورد توهین به دین مقدس اسلام در غرب نیست، بلی پیش از این ده ها مورد از این دست رخ داده است. این گونه حوادث علاوه بر دلایل سیاسی، دلیل مذهبی نیز دارد و این دلیل اساسی است؛ زیرا دین مبارك اسلام روز به روز در جهان غرب در حال پیشرفت است و مورد قبول حاکمان غربی ها نیست. این گونه حوادث اگرچه توهین آمیز است، اما همچنان فرصت هایی را برای جهان اسلام و مسلمانان فراهم می کند، زیرا واکنش های تند دولت های اسلامی و قیام یک صدا مسلمانان، فی نفسه برای وحدت و اتحاد مسلمانان خوب است. این نوع واکنش یکپارچه نشان می‌دهد که هنوز نور ایمان در دل‌های این امت وجود دارد، اما فقط باید از آن استفاده بهینه کرد و برای این منظور باید چنان یک رهبری ایجاد شود که احساسات مقدس امت را به خیر توجیه نماید.

پیشنهادات

۱-         كشورهای اسلامی و سازمان كنفرانس كشورهای اسلامي براي جلوگيري از اين گونه حوادث در آينده روي چنان راهبردي با هم كار كنند که جلو چنین حوادث در آینده ګرفته شود که یکی از اقدامات فوری می‌تواند قطع روابط با کشوری باشد که اجازه انجام چنین فعالیت‌هایی را می‌دهد.

۲-         همچنین غربی ها با سوزاندن قرآن کریم بار دیگر دشمنی خود را با اسلام نشان دادند. پس کشورهای اسلامی که در دام غرب گرفتار اند و غرب به آنها می گوید ما برای شما دموکراسی و آزادی می آوریم، این همه حیله آنهاست، اساساً آنها خواهان نابودی کشورهای اسلامی هستند، پس کشورهای اسلامی باید دوستان و دوشمنان خود را بشناسند و دیګر از دام های غرب بیرون بیایید.

۳-         همه کشورهای اسلامی از جمله افغانستان باید ارزش‌های دینی را به عنوان مهمترین عنصر منافع ملی در روابط بین الملل قرار دهند و سیاست خارجی خود را بر محور آن اعمال کنند.

مآخذ

[i] Sweden riots over Quran burning: What is happening? ALJAZEERA, 19 Apr 2022, Sweden riots over Quran burning: What is happening? | Explainer News | Al Jazeera

[ii] Soeren Kern, Europeans Increasingly Converting to Islam, January 27, 2012, Access link: Europeans Increasingly Converting to Islam :: Gatestone Institute

[iii] Koran burning in Sweden angers Muslim world. The man who did it plans to do it again, South China Morning Post, 30 Jun, 2023, https://www.scmp.com/news/world/europe/article/3226031/koran-burning-sweden-angers-muslim-world-man-who-did-it-plans-do-it-again.

[iv]. https://www.dw.com/ps/%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B3%D9%88%DA%81%D9%88%D9%84%D9%88-%D8%B6%D8%AF-%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88-%D8%BA%D9%88%DA%9A%D8%AA%D9%86%D9%87-%DA%A9%DA%93%DB%90/a-66094146

[v] Koran burning in Sweden angers Muslim world. The man who did it plans to do it again, South China Morning Post, 30 Jun, 2023, https://www.scmp.com/news/world/europe/article/3226031/koran-burning-sweden-angers-muslim-world-man-who-did-it-plans-do-it-again.

[vi]. UN motion after Sweden Quran burning: How did your country vote? | Islamophobia News | Al Jazeera

[vi] https://www.aljazeera.com/amp/news/2023/7/15/sweden-protester-abandons-plan-to-burn-torah-and-bible

[vii]. https://www.aljazeera.com/amp/news/2023/7/15/sweden-protester-abandons-plan-to-burn-torah-and-bible