اعلام تقویم انتخابات ریاست جمهوری و سرنوشت مبهم آن
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان به تاریخ (۲۸ نوامبر ۲۰۱۸م) تقویم انتخابات ریاست جمهوری را اعلام کرد. بر بنیاد این تقویم، ثبت‌نام نامزدان انتخابات ریاست جمهوری از اول جدی سال جاری خورشیدی آغاز و تا ۱۲ روز ادامه خواهد داشت. همچنان فهرست ابتدایی نامزدان در تاریخ ۱۸ جدی و فهرست نهایی آن به تاریخ ۵ حوت سال جاری خورشیدی اعلام خواهد شد.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان گفته است که مطابق این تقویم، مدت مبارزات انتخاباتی نامزدان از ۲۸ دلو ۱۳۹۷هـ ش الی ۲۸ حمل ۱۳۹۸ هـ ش می‌باشد. بر اساس این جدول زمانی، قرار است انتخابات ریاست جمهوری در روز ۳۱ حمل ۱۳۹۸هـ ش برگزار و نتایج نهایی آن به تاریخ ۲۵ جوزای همین سال اعلام گردد.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان در حالی تقویم انتخابات ریاست جمهوری را اعلام می‌کند که از یک‌سو تا کنون موفق به اعلام نتایج انتخابات ولسی جرگه نشده است و از سوی دیگر با در نظرداشت تلاش‌های اخیر امریکا برای رسیدن به یک توافق صلح با طالبان، امید‌های در رابطه به ختم جنگ و رسیدن به صلح با طالبان نیز بیشتر شده است، چیزیکه روی سرنوشت انتخابات پیشرو نیز بی‌تاثیر نخواهد بود.
اینکه ضعف موجود در کمیسیون‌های انتخاباتی و گفتگوهای جاری صلح میان امریکا و طالبان تا چه حدی روی سرنوشت انتخابات پیشرو تاثیر خواهد داشت و آیا با در نظرداشت وضعیت سیاسی و امنیتی کشور بالآخره این انتخابات به تاریخ معین آن برگزار خواهد شد یا خیر، پرسش‌هایی اند که در این تحلیل روی آن پرداخته شده است.
کمیسیون انتخابات افغانستان
بعد از جنجالی‌ترین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ۲۰۱۴م زمانی که حکومت وحدت ملی به توافق دو تیم انتخاباتی به میان آمد، اصلاح نظام انتخاباتی یکی از موارد مهم توافقنامۀ سیاسی تشکیل این حکومت بود که تأخیر در آن باعث بروز اختلافات میان رئیس جمهور و رئیس اجرائیه کشور نیز شد؛ ولی پس از مدت‌ها تاخیر، رئیس جمهور غنی طی فرمانی، کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی را به میان آورد، تا در این زمینه مشکلات موجود را حل کند. ولی در نتیجۀ این اقدامات نظام انتخاباتی کشور به گونۀ درست اصلاح نشد و یک کمیسیون ضعیفی تشکیل گردید.
این کمیسیون، انتخابات ولسی جرگه را که باید در سال ۱۳۹۴ برگزار می‌شد، بالآخره با تمام کمی‌ها و کاستی‌ها ماه گذشته برگزار کرد و با گذشت بیش از یک‌ونیم ماه، هنوز هم نتایج آن برای تمام ولایات کشور اعلام نشده است.
از سویی هم، کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان با انتقادها و مخالفت‌های سخت احزاب و ایتلاف‌های سیاسی افغانستان نیز روبرو است که در کل با در نظر داشت چگونگی برگزاری انتخابات ولسی جرگه، اعتماد بر کمیسیون مستقل انتخابات در میان مردم و احزاب سیاسی خدشه‌دار شده است. چون کمیسیون مستقل انتخابات در برگزاری انتخابات ولسی جرگه، به حدی ضعیف عمل کرده است که کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی تمام آرای ولایت کابل را باطل اعلام کرد و خواستار برگزاری دوبارۀ انتخابات ولسی جرگه در این ولایت شده است.
با این همه، موجودیت اختلافات داخلی میان اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی، عدم موجودیت هماهنگی لازم میان کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی و نیز موجودیت فساد اداری در داخل این کمیسیون‌ها، از موارد مهمی است که از اعتماد به این نهادها به شدت کاسته است.
انتخابات ریاست جمهوری و تلاش‌های صلح با طالبان
بعد از آن که زلمی خلیلزاد به عنوان نمایندۀ خاص وزارت خارجۀ امریکا برای پیشبرد گفتگوهای صلح با طالبان گماشته شد، تلاش‌ها در رابطه به آغاز گفتگوهای صلح با طالبان نیز بیشتر شد. خلیلزاد در جریان ماموریت خویش تاکنون تلاش کرده است که در سطح جهان و منطقه، میان برخی کشورها و نیز در داخل افغانستان میان برخی احزاب و حلقه‌های سیاسی، در رابطه به صلح با طالبان هماهنگی و هم‌نظری را بوجود بیاورد و کشورهای مختلف را در این قضیه به همکاری وادارد.
هرچند این تلاش‌ها هنوز هم جریان دارد و خلیلزاد بعد از چند دیدار با نماینده‌گان طالبان در قطر، سفر سوم منطقوی خود را نیز آغاز کرده است؛ اما تاکنون این گفتگوها با تمام امیدهایی که وجود دارد، تا حدی در ابهام قرار دارد.
در این میان، با آنکه حکومت افغانستان همواره تأکید کرده است که در گفتگوهای صلح با طالبان، حکومت افغانستان یگانه مرجع با صلاحیت است که می‌تواند در رابطه به صلح با طالبان تصمیم نهایی را بگیرد و به همین دلیل پس از آغاز گفتگوهای صلح میان امریکا و طالبان، یک بورد ۱۲ نفری را نیز برای پیشبرد گفتگوهای صلح با طالبان اعلام کرده است که مورد انتقاد برخی اعضای پارلمان و سیاستمداران کشور نیز قرار گرفته است؛ اما در کل ظاهراً چنان می‌نماید که حکومت افغانستان در گفتگوهای صلح با طالبان، به حاشیه رانده شده است و تلاش‌های اخیر حکومت (تشکیل بورد برای گفتگوهای صلح، اعلام تقویم انتخابات و بارها تأکید به برگزاری آن) نشان دهندۀ آن است که می‌خواهد امریکا را از این طریق به نحوی تحت «فشار» قرار دهد.
هرچند اختلاف نظر حکومت افغانستان و امریکا در مورد گفتگوهای صلح، تا کنون به گونۀ آشکار بر روابط کابل-واشنگتن تاثیر نکرده است؛ اما پس از آغاز گفتگوهای نمایندۀ خاص امریکا با طالبان احتمال تاخیر در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بیشتر شده است، چون خلیلزاد در کنفرانس خبری‌اش در کابل اظهار داشت که امیدوار است تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری به یک توافق صلح با طالبان برسد.
در جانب دیگر، تحلیل‌هایی نیز وجود دارد که ایالات متحدۀ امریکا با تلاش‌های اخیر در رابطه به صلح با طالبان تلاش دارد با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، یک بار دیگر این انتخابات را مهندسی کند و شخصی مورد نظر خود را به قدرت برساند. چون وزیر دفاع امریکا در سخنان تازۀ خود گفته است که ما می‌خواهم جنگ افغانستان را خاتمه بدهیم ولی از این کشور خارج نمی‌شویم.
سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری پیشرو
اینکه آیا انتخابات ریاست جمهوری افغانستان مطابق تقویم اعلان شدۀ کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان برگزار خواهد شد یا خیر؟ در این مورد چند نکتۀ ذیل قابل ذکر است:
نخست: اختلافات موجود در داخل حکومت وحدت ملی، اختلافات احزاب سیاسی با حکومت در رابطه به ظرفیت و کارکرد کمیسیون انتخابات افغانستان و در کل کاهستی‌ها و کم‌کاری‌های این کمیسیون، از جمله مواردی اند که احتمال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به تاریخ معین آن را کاهش می‌دهد.
ذوم: مورد دوم در رابطه به سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، وضعیت کلی کشور بخصوص وضعیت امنیتی است. در حال حاضر بیشتر از نصف خاک افغانستان تحت کنترول مخالفین مسلح دولت است و در اکثریت مناطق کشور جنگ جریان دارد. بنابراین، در چنین وضعیتی احتمال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دشوارتر به نظر می‌رسد.
سوم: مورد دیگر و از همه مهم‌تر نتیجۀ گفتگوهای صلح با طالبان است که سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری را مشخص خواهد ساخت. اگر واقعا گفتگوهای صلح با طالبان پیشرفت کند و قرار باشد که امریکا با این گروه به یک توافقی برسد، احتمال زیاد این است که انتخابات ریاست جمهوری برای مدتی به تاخیر انداخته شود؛ اما اگر گفتگوهای جاری به سوی ناکامی رفت و پیشرفتی در رابطه به گفتگوهای صلح با طالبان دیده نشد، ممکن انتخابات برگزار شود؛ ولی مانند انتخابات ولسی جرگه با مشکلات، ضعف مدیریت و کاستی‌های دیگر همراه خواهد بود. در این صورت نیز با برگزاری همچو انتخابات غیرشفاف و تقلبی، یک بار دیگر مانند انتخابات سال ۲۰۱۴م کشور را با خطر بی‌ثباتی سیاسی روبرو خواهد کرد و کشمکش‌های سیاسی را در پی خواهد داشت.
پایان