روسیه و امارات اسلامی؛ تغییر سیاست ها و اهداف دوطرفه
توسط: مرکز مطالعات استراتژيک و منطقوی
یادآوری: نسخۀ PDF این تحلیل را از اینجا دانلود نمایید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آنچه درین شماره می‌خوانید:
آنچه درین شماره می‌خوانید:
- روسیه و امارات اسلامی؛ تغییر سیاست ها و اهداف دوطرفه
- دیدگاه سیاسی روسیه در مورد افغانستان
- اهداف روسیه
- اهداف امارت اسلامی
- تلاش برای تقویت روابط
- چالش های تقویت روابط دوجانبه
- نتیجه گیری
- پیشنهادات
- منابع
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مقدمه
اگر چه روسیه و افغانستان کشورهای همسایه محسوب نمی شوند، اما بر اساس ارتباط منطقه ای هر وضعیتی در هر دو کشور بر یکدیگر تأثیر می گذارد. افغانستان باثبات نه تنها برای افغانستان بلکه برای کشورهای همسایه از جمله روسیه منافع بسیاری را تضمین می کند. با توجه به این نکات، افغانستان جایگاه ویژه ای در سیاست خارجی روسیه پیدا کرده است. اما استقرار حکومت های مختلف در افغانستان، این موضوع باعث شده که این کشور یک نوع سیاستی را علیه افغانستان دنبال نکند. قبل از حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، این کشور نه تنها هیچ ارتباطی با امارت اسلامی حاکم در افغانستان نداشت، همچنین موانع زیادی برای توسعه امارت ایجاد می کرد. زمانی که ایالات متحده آمریکا به افغانستان حمله کرد، در آن زمان به ائتلاف بین المللی تشکیل شده علیه امارت اسلامی کمک کرد. اما اینکه ائتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده در افغانستان موفق نشد، روسیه نیز راه خود را با ائتلاف بین المللی در رابطه با مسائل افغانستان جدا کرد و با امارت اسلامی رابطه برقرار کرد. در این بررسی روشن خواهد شد که چرا روسیه با امارت اسلامی افغانستان روابطه برقرار کرد، در حالی که در دوره اول حکومت امارت اسلامی نه تنها با آنها رابطه نداشت؛ بلکه در برابر امارت اسلامی به رهبری طالبان در افغانستان موانع را نیز ایجاد می کرد.
دیدگاه سیاسی روسیه در مورد افغانستان
معمولاً در یک کشور عوامل و دیدګاه‌های متفاوتی بر سیاست خارجی تأثیر داشته و آنرا جهت می‌دهد. در روسیه نیز در حوزه سیاست خارجی در قبال افغانستان دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که به طور کلی به سه دیدگاه سیاسی تقسیم می‌شود.
اول: یک دیدګاه سیاسی چنین نظر دارد که امکان باقی ماندن یک افغانستان واحد وجود ندارد. اختلافات قومی در این کشور بسیار زیاد است و این اختلافات باعث شکست یک حکومت واحد در افغانستان شده است. روسیه قادر به کمک به این کشور در مهار کردن این مخالفت ها نیست از اینرو روسیه باید توجه بیشتری به ولایات شمالی افغانستان داشته باشد. اگر افغانستان به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می شود، بنابر این برای اینکه ناامنی افغانستان از طریق آسیای میانه گریبان روسیه را نگیرد پس به عنوان حائل امنیت روسیه با ولایات شمالی و شخصیت های سیاسی این مناطق کمک کند تا امنیت روسیه را تضمین کند.
در ارزیابی دیدگاه فوق گفته می شود که سیاست خارجی روسیه در زمان جنگ های داخلی در افغانستان و بعدها در دوران حکومت اولیه امارت اسلامی تحت تأثیر این دیدگاه سیاسی بوده است. زیرا در آن زمان ابتدا جنگ های داخلی در افغانستان بود و پس از جنگ های داخلی برای اولین بار امارت اسلامی به قدرت رسید. در آن زمان روس ها کمک های زیادی به ائتلاف شمال علیه امارت اسلامی کردند تا نفوذ خود را در این ولایت ها تقویت کنند و افرادی را به قدرت برساند که با آنها در جلوگیری از آسیب به امنیت و منافع روسیه همکاری کنند و از این ولایت ها به عنوان حائل استفاده کنند.
دوم: نگاه سیاسی دیگر به افغانستان در روسیه این است که مسائل افغانستان را باید خارجی دانست و برای افزایش اعتماد بین المللی روسیه، فقط باید کمک های بشردوستانه به این کشور داده شود و روسیه به صورت سمبولیک در پروژه های اقتصادی این کشور سرمایه گذاری کند. این دیدگاه می افزاید که حضور نیروهای خارجی در افغانستان تضمین کننده منافع روسیه است و این کشور نباید به تنهایی در برابر تروریسم در افغانستان اقدام کند و در این راستا همراه با ائتلاف بین المللی پیش بروید.
اگر به این دیدگاه توجه کنیم؛ پس روشن خواهد شد از این منظر، سیاست خارجی روسیه تحت تأثیر تهاجم ایالات متحده آمریکا به افغانستان بود به همین دلیل از حمله ایالات متحده آمریکا به افغانستان حمایت کرد و فرصت های مختلفی را برای آن کشور فراهم کرد. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه یکی از اولین رهبران جهان بود که از حمله آمریکا به افغانستان حمایت کرد. این کشور به ائتلاف بین المللی در شریک ساختن اطلاعات استخباراتی، استفاده از فضای روسیه و ساختن پایگاه های نظامی ایالات متحده در آسیای مرکزی اعلان آمادګی کرد[i].
سوم: در مورد افغانستان، دیدگاه سوم سیاسی روسیه به گونه ای است که ایجاد یک حکومت قوی، متمرکز و یکپارچه در افغانستان منجر به مبارزه جدی با قاچاق مواد مخدر و تروریسم در افغانستان خواهد شد. مطابق به این دیدگاه یک حکومت که استقلال کامل داشته باشد می تواند به مقاومت داخلی در افغانستان پایان دهد و به بهانه ای حضور نیروهای خارجی در افغانستان پایان دهد.
اگر به دیدگاه سیاسی فوق توجه کنیم، این دیدگاه به نکات بسیار مهمی اشاره کرده است، حقیقت نیز این است که یک افغانستان مستقل، متمرکز و یکپارچه می تواند تاثیر مثبتی بر امنیت و ثبات نه تنها افغانستان، بلکه کشورهای همسایه و منطقه داشته باشد.
اینکه روسیه برای جلوگیری از قاچاق مواد مخدر از افغانستان به این کشور و مبارزه با تروریسم به ائتلاف بین المللی پیوست. اما با گذشت زمان، نه تنها روسیه به این اهداف دست نیافت، بلکی نگرانی او در این مورد افزایش یافت. از این رو، روسیه شروع به تلاش برای حمایت از دولتی در افغانستان کرد که کمک های واقعی به این کشور ارائه کند تا نگرانی های روسیه در افغانستان از بین برود. از این رو روسیه در سیاست خارجی خود در قبال افغانستان از این دیدگاه سیاسی بهره برده و شروع به احیای روابط با امارت اسلامی افغانستان کرد. همچنین می توان گفت که روسیه تعریف سیاسی خود را نسبت به امارت اسلامی تغییر داده و اکنون متوجه شده است که طالبان در افغانستان نفوذ گسترده ای دارد و بدون مشارکت این گروه، هیچ حکومت دیگری نمی تواند در این کشور حکومت را ادامه دهد. از این رو، به محض به قدرت رسیدن امارت اسلامی، روابط خود را با افغانستان آغاز کرد. علاوه بر این، از جنبه خارجی، می توان اضافه کرد که زمانی که روابط روسیه و غرب بر سر موضوع اوکراین در سال ۲۰۱۴ تیره شد و از سوی دیگر، در آن زمان شاخه خراسان داعش عملیات خود را در افغانستان آغاز کرد. بنابراین روسیه تصور قبلی خود را تغییر داد و روابط خود را با طالبان تقویت کرد تا نگرانی های امنیتی و جیوپولیتیکی خود را حل کند. مسکو متقاعد شده است که طالبان اهدافی خارج از افغانستان ندارند، در حالی که گروه دولت اسلامی تهدیدی برای امنیت منطقه و جهان است. روسیه معتقد است که امارت اسلامی می تواند موثرتر از هر گروه دیگری علیه دولت اسلامی یا داعش بجنگد. از این رو، روسیه حمایت از امارت اسلامی را منطقی می داند چنانکه ضمیر کابلوف، نماینده ویژه این کشور در امور افغانستان گفته است: (طالبان در افغانستان با مردمی که ما در سوریه جنگیدیم می جنگند؛ بنابراین منافع ما مشابه است)[ii].
اهداف روسیه
موقعیت جیوپولیتیک افغانستان سبب این شده که در کنار سایر نقاط جهان توجه روسیه را که از طریق آسیای میانه به افغانستان وصل می شود به خود جلب کند. زیرا افغانستان از نظر جیوپولیتیک می تواند روسیه را از طریق آسیای مرکزی با آسیای جنوبی پیوند دهد بنابراین می توان گفت که هر وضعیتی در افغانستان بر منافع روسیه تأثیر می گذارد. اگر این شرایط مثبت باشد، پس دور نیست که روسیه نه تنها از بعد امنیتی، بلکه از بعد اقتصادی هم مطمئن باشد، از جغرافیای افغانستان که نقش مهمی در پیوند آسیای جنوبی و آسیای مرکزی دارد بهره خواهد برد. علاوه بر آن در زمینه قاچاق مواد مخدر که از افغانستان به این کشور حمل می شود جلوگیری شود. از سوی دیگر اگر این شرایط به جهت منفی پیش رود، همانطور که در بالا اشاره کردیم، تمام منافع روسیه در معرض تهدید است. از سوی دیگر روسیه با تعدادی از کشورهای آسیای میانه عضو سازمان پیمان امنیت جمعی است و هدف از این پیمان همکاری متقابل در زمینه های مختلف از جمله کمک های نظامی است. بر اساس اساسنامه این سازمان، کشورهای عضو مکلف به همکاری با یکدیگر هستند. بنابراین با نگاهی به این نقطه، روسیه هدف دارد که از افغانستان اطمینان حاصل کند تا بتواند بر امنیت کشورهای عضو این سازمان که نزدیک به افغانستان هستند تأثیر مثبت بگذارد. از یک سو، روسیه تلاش می کند تا از طریق سازمان های منطقه ای در افغانستان که روسیه در آن نفوذ زیادی دارد، به اهداف خود دست یابد از جمله این سازمان ها می توان به سازمان(CSTO)یا پیمان امنیت جمعی، یا سازمان همکاری شانگهای(SCO) و فرمت مسکو اشاره کرد که در آن وزرای امور خارجه روسیه، چین، پاکستان، افغانستان، ایران، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان و مشاور امنیت ملی نشست های خود را برگزار می کنند. همانطور که در بالا ذکر شد، روسیه به همراه کشورهای عضو سازمان امنیت جمعی (روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان، بلاروس و تاجیکستان) در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۱ در تاجیکستان تمرینات نظامی انجام دادند. اعتقاد بر این است که تمرینات نظامی کشورهای عضو این سازمان در تاجیکستان کشوری هم مرز با افغانستان، با هدف کاهش و خنثی کردن تهدیدات امنیتی از افغانستان انجام شد. [iii] علاوه بر این، در نشست کنفرانس شانگهای که روسیه در آن عضویت دارد، امنیت و ثبات در افغانستان نیز مورد بحث قرار گرفت. در آخرین نشست فرمت مسکو نیز که روسیه، چین، پاکستان، ایران، هند، قزاقستان و قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و به نمایندگی از امارت اسلامی افغانستان وزیر امور خارجه امیرخان متقی در آن اشتراک داشتند، همه شرکت کنندگان از جمله روسیه، از طالبان خواستند تا یک دولت ائتلافی تشکیل دهند و به حقوق بشر احترام بگذارند. از نمایندگان عربستان، قطر و ترکیه نیز برای شرکت در این نشست دعوت شده بود.[iv]
از سوی دیگر، روسیه در تلاش است تا با همکاری تعدادی از کشورها از تهدیدات افغانستان برای این کشور بکاهد. به عنوان مثال، اخیرا روسیه همکاری امنیتی با هند را افزایش داده است تا بتواند با تهدیداتی که از افغانستان متو جه این دو کشور می شود مبارزه کند. نیکلای کوداشوف، سفیر روسیه در دهلی نو، در سپتامبر ۲۰۲۱ گفه بود: «هم مسکو و هم دهلی نو نگران گسترش تروریسم از افغانستان هستند، زیرا این وضعیت تهدیدی برای آسیای مرکزی و کشمیر تلقی می شود.» علاوه بر این آجیت دووال مشاور شورای امنیت ملی هند با نیکلای پاتروچوف همتای روسی خود در مورد توسعه همکاری های دوجانبه در زمینه پیشگیری از تروریسم و قاچاق مواد مخدر گفتگو کرد.[v] این همکاری در مورد افغانستان نه تنها با هند انجام شده است بلکه این کشور در تاریخ ۲۰۲۱/۰۸/۰۵ با ازبکستان و تاجیکستان نیز رزمایش نظامی انجام داد که بیش از ۲۵۰۰ سرباز این سه کشور در آن شرکت داشتند.[vi]
اهداف امارت اسلامی
امارت اسلامی افغانستان نیز از یک سو اهداف سیاسی و از سوی دیگر اهداف اقتصادی را در برقراری روابط با روسیه دنبال می کند. امارت اسلامی از نظر سیاسی در تلاش است تا در جامعه بین المللی ادغام شود و مشروعیت بین المللی به دست آورد و سعی دارد که کشورهای دیگر را متقاعد کند که در کنار امنیت افغانستان می توانند از تهدیدات افغانستان برای سایر کشورها جلوگیری کنند. این اقدام می تواند در ایجاد روابط با کشورهای قدرتمند جهان موفق باشد. بنابراین، امارت اسلامی در تلاش است تا روابط سیاسی قوی با روسیه برقرار کند. بر این اساس علاوه بر روسیه، توجه سایر کشورهایی که روابط خوبی با روسیه دارند نیز باید به سمت رسمیت بخشیدن به امارت اسلامی معطوف شود. از نظر اقتصادی، افغانستان یک کشور وارداتی محسوب می شود بنابراین در منطقه روسیه کشوری است که می تواند نقش سازنده ای در تامین نیازهای اقتصادی افغانستان داشته باشد. از این رو همین نکته دلیلی شده است که امارت اسلامی تمایل خود را برای تقویت روابط با روسیه افزایش دهد.
تلاش برای تقویت روابط
در سال ۲۰۲۱ که نظام جمهوری سابق در افغانستان فروپاشید و امارت اسلامی به قدرت رسید، در آن زمان نیروهای ایالات متحده افغانستان را ترک کردند، بنابراین روسیه فکر کرد که فرصت استراتژیک برای پا گذاشتن در افغانستان دارد. از این رو تلاش برای ایجاد حکومت ائتلافی در افغانستان با امارت اسلامی برخی از گروه ها و افراد تحت نفوذ آنها را آغاز کرد. به همین منظور وزیر امور خارجه این کشور در اکتبر ۲۰۲۱ گفت که تا زمانی که امارت اسلامی به وعده های خود دولتی مبتنی بر مشارکت سیاسی و قومی تشکیل خواهد داد عمل نکند، به رسمیت شناخته نخواهد شد. اما همانطور که امارت اسلامی همواره گفته است که از یک سو حکومت کنونی افغانستان همه شمول است و از سوی دیگر ایجاد حکومت کار داخلی آنان است و هیچ کشور خارجی حق ندارد به امارت اسلامی دستور دهد. اینکه هیچ تغییری در صحنه بین المللی از سوی امارت اسلامی صورت نگرفته است بنابراین، روسیه مجبور شد روی برنامه خود کار کند. این کشور در ژانویه ۲۰۲۲ بر تعامل عملی با امارت اسلامی تاکید کرد. علاوه بر این، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور در دیدار با رئیس جمهور تاجیکستان گفت که کشورش در تلاش است روابط خود را با امارت اسلامی تقویت کند. در اپریل همان سال سفارت افغانستان در مسکو را به نمایندگان طالبان تسلیم کرد. شایان ذکر است که سفارت این کشور همچنان در کابل فعال است و دیپلمات های روس در حال انجام امور آن هستند. توقف این طرح یا تعامل سازنده روسیه با امارت اسلامی احتمالاً به دلیل تلاش های امارت اسلامی برای تأمین امنیت کلی در افغانستان و مدیریت خوب کشور است، زیرا تامین امنیت در افغانستان تهدیداتی را که روسیه از افغانستان در برابر آسیای مرکزی متصور است از بین می برد. علاوه بر این، زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد و با واکنش کشورهای غربی مواجه شد از این رو به تلاش برای ایجاد هماهنگی کشورهای منطقه علیه کشورهای غربی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و نظامی پرداخت بنابراین نمی توان نقش افغانستان را در ایجاد هماهنگی بین کشورهای منطقه نادیده گرفت. بنابراین این دلیل نیز نقش بزرگی در متوقف ساختن روسیه از این طرح داشت.
خروج ناخواسته روسیه زمانی که سفارت این کشور در کابل توسط گروه تکفیری داعش در سپتامبر ۲۰۲۲ مورد حمله قرار گرفت، کمی شوکه شد و در این حمله دو کارمند سفارت و چهار غیرنظامی افغان کشته شدند. پس از این حمله، امید روسیه به افغانستان کمرنگ شده است. از این رو، سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه در ۲۸ اپریل سال جاری در نشست وزرای دفاع سازمان همکاری شانگهای در دهلی به تهدیداتی اشاره کرد که به نظر او از افغانستان متوجه کشورهای آسیای میانه می شود. از همه کشورهای عضو شانگهای خواست تا هماهنگی و تلاش مشترک علیه تروریسم را افزایش دهند. وی افزود “احتمال نفوذ سایر تروریست های بین المللی مانند دولت اسلامی یا داعش، جنبش اسلامی ازبکستان، القاعده و جنبش اسلامی ترکستان شرقی در حال افزایش است” [vii] این اظهارات وزیر دفاع روسیه توسط ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی رد شد. وی گفت که مقامات روسیه باید درک کنند که در دو سال گذشته افغانستان هیچ تهدیدی برای کشورهای منطقه و جهان ایجاد نکرده است. همچنین در ماه فبوری سال جاری، وزیر امور خارجه امارت اسلامی اتهامات روسیه مبنی بر تجمع هزاران داعشی در شمال افغانستان و تهدید امنیت کشورهای آسیای میانه را رد کرد.
با وجود این که در این زمان، حمله داعش به سفارت روسیه در کابل، سایه ای بر خلاف میل روسیه ایجاد کرد، با این حال این کشور به تعامل با امارت اسلامی ادامه داد. از این رو، در ماه مای سال جاری از هیئتی از امارت اسلامی برای شرکت در فورم بین المللی اقتصادی روسیه-اسلامی که در جمهوری کازان این کشور برگزار شد، دعوت کرد. در این کنفرانس هیئت امارت اسلامی به سرپرستی نورالدین عزیزی سرپرست وزارت بازرگانی اشتراک داشت. در حاشیه این دیدار، این هیئت با اعضای سازمان همکاری اسلامی و روسیه در مورد پتانسیل های تجاری و فرصت های اقتصادی در افغانستان گفتگو کردند. این فورم در تاریخ ۱۸ و ۱۹ مای ماه سال جاری برگزار شد. هدف آن تقویت روابط تجاری، اقتصادی، علمی، فنی و اجتماعی بین روسیه و کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ برگزار شده بود. [viii]
به طور کلی می توان گفت که روسیه در حال حاضر در تلاش است تا اثر منفی حمله شوروی به افغانستان را بر افغان ها از بین ببرد و در حال حاضر با افغانستان در جلوگیری از قاچاق مواد مخدر، رفع نگرانی های امنیتی و بخش اقتصادی همکاری می کند، زیرا روسیه از یک سو می خواهد گاز، نفت، مواد غذایی، دارو و ماشین آلات را به افغانستان صادر کند و در معادن، جاده سازی، تولید انرژی، بندها و راه آهن سرمایه گذاری کند. و از سوی دیگر با تقویت روابط اقتصادی با افغانستان، صادرات به جنوب آسیا را آغاز کنند. زیرا کشورهای جنوب آسیا در این زمینه به روسیه نیاز دارند و این نیاز زمانی برآورده می شود که هر دو طرف روابط قوی با افغانستان داشته باشند تا از افغانستان به عنوان پل استفاده کنند.
چالش های تقویت روابط دوجانبه
چالش های متعددی وجود دارد که موانعی را بر سر راه تحکیم روابط دو کشور ایجاد کرده است که هنوز راه حل برای آن پیدا نشده است. ما به این چالش ها به شرح زیر می پردازیم؛ باز هم در اینجا به عنوان یک پیشنهاد می‌خواهم به این موضوع اشاره کنم که هر دو طرف باید تلاش کنند تا برای چالش‌های پیش روی خود اقدامات جدی انجام دهند. تا این روابط تقویت شود و هر دو کشور بتوانند از فرصت های یکدیگر نهایت استفاده را ببرند.
- روسیه در سال ۲۰۰۳ طالبان را یک گروه تروریستی خواند و تاکنون هیچ اقدام عملی در مورد خروج طالبان از این لیست صورت نگرفته است. اگر روسیه واقعاً می‌خواهد با امارت اسلامی و نگرانی‌هایی که از افغانستان دارند همکاری نزدیک داشته باشد، پس به امارت اسلامی در افغانستان به عنوان یک حکومت مسئول نگاه کنید و اولین کسی باشد که این نام را از امارت اسلامی حذف کند. گفتنی است که رئیس جمهور روسیه در دیدار با طالبان وعدۀ حذف نام این گروه از فهرست تروریست ها را داد.
- گرچه روسیه سفارت افغانستان در مسکو را به نمایندگان امارت اسلامی تحویل داده است، اما هنوز امارت اسلامی افغانستان را به رسمیت نشناخته است. عدم به رسمیت شناختن نه تنها مشکلات حقوقی در روابط بین این کشورها ایجاد می کند بلکه مانعی مهم برای تحکیم بیشتر روابط می شود و علاوه بر آن مانع و به تعویق انداختن اقدامات سایر کشورها در این زمینه می شود.
- فقدان قانون اساسی جامع در افغانستان: گرچه امارات اسلامی در این زمینه اشاره کرده است که قانون اساسی را تدوین خواهند کرد اما تاکنون نتوانسته قانون اساسی مدونی را ایجاد کند که در آن همه مسائل مهم کشور تعریف شده باشد. این نکته مانع بزرگی در رسمیت شناختن ایجاد کرده است. زمانی که رابطه رسمی بین کشورها وجود نداشته باشد. بنابراین این امر اجتناب ناپذیر است که رابطه به نحو مطلوب حفظ نشود.
- اگرچه امارت اسلامی توانسته است با موفقیت با داعش مبارزه کند. با این حال، گاهی اوقات تعدادی از حملات توسط این گروه انجام می شود از این رو علاوه بر روسیه نگرانی های امنیتی سایر کشورها را نیز به وجود آورده و همین نگرانی ها دلیلی بر سایه روابط دو کشور شده است.
- اگرچه امارت اسلامی همواره اعلام کرده است که خاک افغانستان توسط هیچ گروهی علیه کشور دیگری استفاده نخواهد شد اما برای جلب اعتماد سایر کشورها در این زمینه، زمان لازم است. بنابراین در حال حاضر عدم اعتماد در این زمینه چالشی برای روابط دو کشور تلقی می شود.
- چالش مهم دیگر که در تقویت روابط روسیه و امارت اسلامی موجود است، کمک های بشردوستانه کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا به افغانستان است. روسیه به این کمک ها با سوء ظن نگاه می کند. گرچه امارت اسلامی در سیاست خارجی بی طرفی اعلام کرده است با این حال، ایجاد اعتماد و رفع شک و تردید نیاز به زمان بیشتر دارد. تا هر دو کشور بتوانند در جلسات مشترک رضایت یکدیگر را جلب کنند و فضای اعتماد ایجاد کنند.
نتیجه
روابط روسیه و امارت اسلامی طی سال های گذشته از خصومت به دوستی و همکاری تغییر کرده است. زیرا روسیه متوجه شده است که حکومتی که در افغانستان با حمایت ائتلاف مشترک به رهبری رقیب بین المللی خود و حامیان خارجی آن تأسیس شده بود، نه تنها از منافع روسیه در افغانستان محافظت نکرده بلکه نگرانی های این کشور را افزایش داده است. در سال های گذشته حکومتی که در افغانستان با حمایت غرب ایجاد شد نتوانست جلوی قاچاق مواد مخدر از افغانستان به روسیه را بگیرد و نه هم جلوگیری از انتقال تهدیدات تروریستی از افغانستان به روسیه و آسیای مرکزی را بگیرد. از سوی دیگر، ظهور گروه تروریستی داعش در افغانستان نگرانی ای بود که این کشور را مجبور به از سرگیری و تقویت روابط خود با امارت اسلامی کرد تا این دو کشور با هم علیه این نگرانی مشترک مبارزه کنند. بر اساس گزارش های بین المللی، سطح قاچاق مواد مخدر در افغانستان ۹۰ درصد کاهش یافته است و از سوی دیگر، مبارزه امارت اسلامی افغانستان علیه فعالیت های گروه داعش سازنده و موفق است بنابراین این دو نکته در تقویت روابط دو کشور تأثیر مثبت داشته است.
پیشنهادات
در پایان این تحلیل ما توصیه های زیر را داریم:
- امارت اسلامی افغانستان نیروهای ویژه مرزبانی را در زمینه پیشگیری از قاچاق مواد مخدر آموزش دهد تا در پیشگیری از قاچاق مواد مخدر کار موثرتری انجام دهد.
- امارت اسلامی افغانستان روابط و همکاری های امنیتی را با روسیه و کشورهای آسیای مرکزی را تقویت دهد تا بتواند با نگرانی هایی که این کشورها در مورد افغانستان دارند به طور قابل اعتماد و مؤثر مبارزه شود.
- امارت اسلامی افغانستان روسیه را از طریق دیپلماسی تشویق بکند تا تجربیات خود را در نوسازی زراعت، با بخش زراعت افغانستان به اشتراک بگذارد و برای کمک به کشاورزان برای جایگزینی کوکنار کمک کند. علاوه بر این، روس ها را تشویق کنید تا در پروژه های راه سازی، استخراج معادن، بندسازی و دیگر پروژه های بزرگ افغانستان مشارکت کنند.
- همانطور که پس از جنگ اخیر حماس و اسرائیل، روابط بین ایالات متحده آمریکا و جهان اسلام تیره شده است، در حال حاضر نیاز شدیدی به تقویت روابط میان افغانستان و روسیه در کنار سایر کشورهای اسلامی وجود دارد. از این رو امارت اسلامی نیز توجه بیشتری به تقویت روابط با روسیه داشته باشد.
- امارت اسلامی در یافتن راه حل برای موانعی که بر سر راه تحکیم روابط امارت اسلامی با سایر کشورها وجود دارد تلاش کرده و اقدامات عملی انجام دهد تا راه را برای به رسمیت شناختن حکومت هموار شود و از این طریق امارت اسلامی بتواند جایگاه خود را در جامعه جهانی به دست آورد و به رسمیت شناخته شود. پایان
[i] Rise to peace, The Evolving Russian-Taliban Relations, available at: The Evolving Russian-Taliban Relations – Rise to Peace
[ii] Rise to peace, The Evolving Russian-Taliban Relations, available at: The Evolving Russian-Taliban Relations – Rise to Peace
[iii] بي، بي، سي، فارسی. رزمایش پیمان امنیت دست جمعی در نزدیکی مرز با افغانستان، د نشر نېټه ۲۲/اکټوبر/۲۰۲۱، د لاس رسي لینک: رزمایش پیمان امنیت جمعی در نزدیکی مرز افغانستان – BBC News فارسی
[iv] ډي، ډبلیو. برگزاری نشست فارمت مسکو با حضور وزیر خارجه طالبان در کازان، د نشر نېټه ۱۴۰۲/۷/۷، د لاس رسي لینک: برگزاری نشست فارمت مسکو با حضور وزیر خارجه طالبان در کازان – DW – ۱۴۰۲/۷/۷
[v]Ramani, Samuel, RUSI, Russia and the Taliban: Prospective Partners? Published date: 14/Sep/2021, available at: Russia and the Taliban: Prospective Partners? | Royal United Services Institute (rusi.org)
[vi] خبرګزاري اناتولی، رزمایش مشترک روسیه، ازبکستان و تاجکستان در مرز با افغانستان، د نشر نېټه ۲۰۲۱/۰۸/۰۶، د لاس رسي لینک: رزمایش مشترک روسیه، ازبکستان و تاجیکستان در مرز با افغانستان (aa.com.tr)
[vii] اراف ای، وزیر دفاع روسیه: سازمان‌های تروریستی بین‌المللی مستقر در افغانستان، به کشورهای همسایه نفوذ کرده‌اند، د نشر نېټه ۲۰۲۳/۴/۲۸، د لاس رسي لینک: وزیر دفاع روسیه: سازمان‌های تروریستی بین‌المللی مستقر در افغانستان، به کشورهای همسایه نفوذ کرده‌اند (rfi.fr)
[viii] Tass, Russian New Agency, Taliban delegation to take part in Russia -— Islamic World forum in Kazan, published date: 17/May/2023, available at: Taliban delegation to take part in Russia -— Islamic World forum in Kazan – Russian Politics & Diplomacy – TASS