تحلیل هفته-شماره: 28 (از 14 الی 20 ثور 1392 هـ ش)

تحلیل هفته!

شماره:  28(از 14 الی 20 ثور 1392 هـ ش)

این نشریه مجموعه ای از تحلیل واقعات مهم در طول یک هفته است که توسط مرکز مطالعات استراتیژیک و منطقوی جهت تحلیل وضعیت سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعیکشور در طول یک هفته تهیه و نشر میگردد تا نهاد ها و مراجع مختلف از آن مستفید گردند.

افغانستان در هفتۀ که گذشت!

بالا گرفتن تنش های مرزی میان افغانستان و پاكستان از جمله موضوعات مهم هفته ای قبل بود.

تحلیل گران به این نظر هستند كه افغانستان و پاکستان، به ‌حیث دو کشور همسایه، با ارزش‌های مشترک متعدد و نیازهای دوجانبه اقتصادی و امنیتی ، نیازمند روابط نیک هستند. تنش مرزی به نفع هر دو كشور نبوده و بیشترین نفع از این وضعیت را امریكا خواهد برد.تحلیل مفصل این موضوع و سائر موضوعات را در صفحات بعدی دیده میتوانید.

بخش اقتصادی

دکتور مصباح الله: بهرنیانو د افغانستان د ودانولو لپاره پانګونه نه ده کړې:

د اقتصاد وزارت چارواکی وایی، چې د نړیوالېټولنې له خوا د پرمختیایی پروژو په برخه کې له زیاتو پانګونو سره سره، لا هم په افغانستان کې د بې کارۍ کچه مخ په لوړېدو ده.

د اقتصاد وزیر عبدالهادی ارغندیوال د سې شنبې په ورځ د بوختیاوو او دندو پیدا کولو په ګډه غونډه کې، چې د کار او ټولنیزو چارو او اقتصاد وزارتونو په زیار جوړه شوې وه، وویل چې افغانستان تر اوسه د ټولنې له غوښتنو سره سمه، اقتصادی پالیسی نه لری. نوموړی دغه راز پر بهرنیانو نیوکه وکړه، چېګواکې خپلې مرستې یې د افغانانو ملی اړتیاوو ته په کتلو سره نه دی لګولې.

په دې اړه د سیاسی چارو شنونکی محترم دکتور مصباح الله داسې نظر لری: ” د اقتصاد وزیر هغه حقیقتونه بیان کړی دی، چې موږ یې له کلونو راهیسې وایو، او هغه دا چې بهرنۍ پانګه په افغانستان کې د دغه هېواد د آبادولو لپاره نه ده لګول شوې؛ بلکې دغو هېوادونو د خپلو بېړنیو ګټو د لاس ته راوړلو لپاره، په کار واچوله؛ په دغو بېړنیو ګټو کې چې د دوی په نظر کې وې، یو لړ یې دا دی:

۱- داسې ظاهری کارونه، چې د خلکو پام ځان ته راجلب کړی؛ مګر د اقتصاد له بېخبناوو سره نه وی تړلې؛ لکه د ودانیو او لوړ پوړیزو جوړولو ته د خلکو هڅول.

۲- د خپلو پوځی ګټو لپاره لارې، سړکونه او نور لنډمهالی تاسیسات جوړول، تر دې چې داسې سیمو ته، چې هلته پوخ سړک هېڅ لومړیتوب نه لری؛ مګر کله چې د دوی کاروانونه هلته تلل، نو هلته هرو مرو سړکونه جوړېدل او پخېدل.

۳- داسې پروژې، چې په دغو هېوادونو پورې اړوند نادولتی ادارو (NGOs) به، وړاندې کولې؛ دا به که د افغانستان اړتیاوې وې او که نه، مګر دا چې د دغو  (ان جی او) ګانو لپاره به پکېډېره ګټه وه او په دې توګه به د دغو مرستو یوه لویه فیصدی، بېرته مرستندویه هېوادونو ته ستنېده؛ نو داسې پروژې به یې هرو مرو تمویلولې، د همدی لپاره تر پروسږ کال پورې انکشافی پروژې د مرسته کونکی هېواد په خوښه پیلېدې، پرته له دې چې له دولت سره کوم انکشافی پلان وجود ولری او لومړیتوبونه پکې مشخص شوی وی.

۴- ډېره لویه بودجه د سرمایه دارې طبقې د رامنځته کولو لپاره ولګول شوه، ترڅو هغه ظالمانه طبقاتی نظام په افغانستان کې راپیدا شی، چې په عکس العمل کې یې د کمونیزم غوندې خونخوار نظامونه منځته راځی، د ګوتو په شمېر کورنیو لپاره داسې زمینه برابره شوه، چې هغه د ټولنې په ټولو مقدراتو خېټه واچوی او دا ټولنه په طبقاتی شکل تقسیم کړی، ترڅو بیا د دوی لپاره له همدغې ظالمې سرمایه دارې طبقې سره، د ټولنې پر سر سودا کول آسانه شی، په تېرو دولسو کلونو کې همدا کار وشو، او اوس دا ظالمانه نظام زموږ په ټولنه په لومړنۍ بڼه واکمن شوی دی او ورو ورو خپلې پښې خښوی؛ او داسېښکاری، چېډېرې بدې پایلې به ولری.

۵- د دې پر ځای، چې په سمه توګه د جنګ د له منځه وړلو لپاره کار وشی، ډېره لویه بودیجه د خپلو مخالفینو د افرادو د اخیستلو او په ډیرو مواردو کې، له جګړېڅخه د لرې ساتلو لپاره، د بډو په توګه ولګول شوه.

۶- د دغو مرستو یوه ستره برخه، په خپله د همدغو مرستندویه هېوادونو د مسؤولینو لخوا اختلاس شوه، چې دا په څو څو ځله د دولتی چارواکو له خوا په ډاګه شوې ده.

۷- د سلاکارانو په نوم، د همدغو هېوادونو د وګړو بې اندازې لوړې تنخوا ګانې، چې دا هم وخت تربله په ډاګه شوی دی. همدا راز نورېډیرې لارې وې، چې دا مرستې چې د افغانستان په نوم راغلې وې، له منځه یوړول شوې او په افغانستان باندې حساب شوې، دا له دې امله ونه شو، چې دوی د افغانستان د آبادولو او رغولو لپاره د پلان جوړونې امکانات نه درلودل، دا امکانات له دوی سره برابر وو، یوازې هغه امریکایی اداره، چې د امریکا د مرستو د همغږۍ د ادارې (USAID) په نوم یادېږی، د پلان ګذارۍ او آبادکارۍ تقریبا اویا او اتیا کاله تجربه لری، مګر اصل خبره دا وه، چې دلته دا اراده نه وه، چې په حقیقی توګه د افغانستان د آبادولو لپاره کار وشی.

مګر یوه خبره، چې دلته یې یادول غواړم، دا ده چې زه هم دا خبره کوم او نن یې هغه وزیر هم کوی، چې د اقتصادی پرمختګ لپاره د پلان ګذارۍ مسؤولیت په غاړه لری؛ نو بیا په دې مسؤولیت کې د دې موجودیت څه معنا لری، زما لپاره خو دا بالکل یوه عادی خبره ده، چې له بهرنیانو سره دې د افغانستان د آبادولو خبره له سره مطرح نه وی، اصل خو زما او د ملت پر وړاندې هغه افغانی چارواکی مسؤول دی، چې د دومره وسایلو له شتون سره سره، په دوی کې د دې توان او اراده نه وه، چې د افغانستان د آبادۍ لپاره کار وکړی، که دوی دا کار نه شو کولی، بیا یې نو ولې په دغه مسؤولیت کې پاتې کېدل قبول کړل؛ دا له ملت او له دې خاورې سره لوی خیانت دی، که دا کار مو نه شو کولی، مخکې به مو ملت ته د دې خبر ورکړی وی او دا ځایونه به مو د احتجاج په توګه پرې اېښی وای، اوس دا ډول خبرې ستاسې مسؤولیت د ملت پر وړاندې نه راکموی”.

بخش سیاسی

تنش‌های مرزی افغانستان و پاکستان دوباره بالا گرفت:

ذاكر جلالی    

تنش‌های مرزی از داغ‌ترین مسایل هفته‌ای گذشته بود. روز چهارشنبه، 2می 2013 نخستین روز برخورد نظامی بین نیروهایی مرزی افغانستان و پاکستان بود. پس از آن برای بار دوم روز دوشنبه نیروهای دو کشور برای مدت دو ساعت با هم درگیر شدند. این مسأله در آغاز در هاله‌ای ابهام قرار داشت. تا این‌که، عبدالکریم خرم، رییس دفتر ریاست جمهوری افغانستان ابراز داشت که ” زمانی‌که نیروهای آیساف و ایتلاف به افغانستان آمدند، این پست‌ها و مراکز را اشغال کردند و زمانی‌که این مراکز را ترک کردند، زمینه‌سازی کردند که نیروهای پاکستانی این مراکز را اشغال کنند.”

عبدالکریم خرم افزود: “[این موضوع] نوعی دخالت آمریکا را در این مسأله نشان می‌دهد و با درنظرداشت این‌که آمریکا با افغانستان قرارداد درازمدت استراتیژیک دارد، رییس جمهوری افغانستان به‌تاریخ 15اپریل نامه‌ای به رییس جمهوری آمریکا فرستاد.”

او همچنین گفت که آقای کرزی از باراک اوباما در این نامه خواست که با مداخله در این موضوع زمینه‌ای خارج شدن نیروهای پاکستانی را از محلات مرزی مهیا سازد، ولی آقای کرزی هنوز جواب نامه‌ای خود را دریافت نکرده است.

رییس دفتر حامد کرزی می‌گوید که اگر نیروهای خارجی این مناطق مرزی را به نیروهای پاکستانی واگذار نمی‌کردند، شاید تنش میان دو کشور همسایه به حدی نمی‌رسید که روابط میان کابل و اسلام‌آباد را تیره کند.

با در نظرداشت اظهارات رئیس دفتر ریاست جمهوری و برخی تحلیل‌گران مسایل افغانستان، واضح است که دست ناتو و آمریکا در عقب قضیه دخیل است. این‌که چرا نیروهای ناتو هنگام ترک منطقه، این پست‌ها را به نیروهای پاکستانی واگذار کرده‌اند، نشان‌گر این حقیقت است که نیروهای ناتو، به‌ویژه امریکایی‌ها در پی اهداف ویژه‌ای خویش هستند. آمریکا به‌حیث نیروی حاکم بر دو حکومت افغانستان و پاکستان نمی‌خواهد در حل مسأله نقشی داشته باشد. افغانستان و پاکستان، به ‌حیث دو کشور همسایه، با ارزش‌های مشترک متعدد و نیازهای دوجانبه اقتصادی و امنیتی ، نیازمند روابط نیک هستند. افغانستان به‌حیث پل ارتباطی میان پاکستان و آسیای میانه و هم‌چنان پاکستان به حیث راه ترانزیت افغانستان از راه بندر کراچی، می‌توانند نقش موثری به‌نفع همدیگر بازی نمیاند؛ چیزی‌که بازیگران جهانی آماده‌ای پذیرفتن آن نیستند.

بخش صلح و تفاهم
فرآیند صلح؛ با پاکستان یا بدون پاکستان؟
ذاكر جلالی

محمد یونس‌قانونی، عضوی مجلس نمایندگان افغانستان و از اعضای رهبری اپوزیسیون حکومت افغانستان به ‌نام “ائتلاف ملی” به ‌روز چهارشنبه از روند جاری صلح انتقاد کرد و گفت که طالبان ابزار دست پاکستان است و تازمانی ‌که جامعه جهانی بر اسلام‌آباد فشارهای اقتصادی و سیاسی وارد نه نماید. طالبان حاضر به مذاکره نخواهند شد.

اما نماینده‌ای ارشد ملکی ناتو می‌گوید که طی سال‌های گذشته پاکستان نقش خوبی را در تلاش‌های صلح افغانستان داشته و هنوز هم امیدواری زیادی وجود دارد که آن کشور به ‌تلاش‌های صلح ادامه بدهد. وی به عنوان مثال گفت که مقام‌های بلند پایه افغانستان، پاکستان و ایالات متحده امریکا در ماه گذشته میلادی در بروکسل به هم دیدار داشتند و در آنجا هر دو طرف در این زمینه تعهدات داشتند. اما برخی از منابع در حکومت افغانستان گفته اند که در آن نشست مقام‌های پاکستانی با لحن تند و تهدید آمیز با رئیس جمهور کرزی صحبت کردند و نشست یادشده نتایج مؤثری در قبال نداشته است. پس از گذشت چند روز از برگزاری این نشست، نظامیان افغان و پاکستانی در ولسوالی گوشته ننگرهار در امتداد خط دیورند دو بار با هم درگیر شدند. این درگیری ها تلفات جانی هم در پی داشت.

از چند سال بدینسو حکومتِ افغانستان به ‌رهبری حامد کرزی فرآیندی به ‌نام صلح را آغاز کرده است که اینک تا این دم بدون دست‌آوردی جریان دارد. درست دو سال قبل، حکومت جرگه‌ای مشورتی‌ای به ‌نام صلح را راه اندازی کرد که در نتیجه آن شورای عالی صلح به رهبری ‌پروفیسور برهان الدین ربانی، از هبران گذشته جهادی تأسیس شد. بیش‌تر از یک‌سال قبل، آقای ربانی جانش را از دست داد. حالا پسرش، صلاح الدین ربانی به ‌حیث رئیس این شورا میباشد.

یكی از اشتباهات حكومت افغانستان، شورای عالی صلح و اپوزیسیون حكومت، نقش پاكستان را بیش از ضرورت برجسته دانستن در قضیه صلح است، چیزی ‌که پاکستان، باوجود این‌که از آن نیرو برخوردار نیست، خواهان آن است. حکومت افغانستان در چند سال گذشته با نبود استراتیژی و برنامه‌ای مشخص پیرامون صلح مواجه بوده است. گاهی رئیس جمهور افغانستان، پاکستان را بازیگر اصلی در روند صلح می‌داند، و گاهی از پاکستان دل ‌سرد شده و خود با طالبان به گفت‌و گوی مستقیم  ‌میپردازد. زمانی كه طالبان در جنوری سال 2011م در نتیجه‌ای یک توافق با مقامات امریکایی، حاضر به گشودن دفتر سیاسی به ‌دور از تأثیر پاکستان در قطر شدند، آقای کرزی به ‌رسم احتجاج سفیر افغانستان را از دوحه به‌کابل فراخواند. از سوی دیگر شخص آقای کرزی ‌به ‌تاریخ 11 حمل سال 1392ش سفری بدون دست‌‌آوردی به قطر داشت.

مشکل اساسی حکومت افغانستان این است که بدون توجه به خواست‌هایی اساسی مخالفین به روند صلح ادامه می‌دهد. نه ‌تنها این‌که به خواست های آنها توجه‌صورت نمی‌گیرد، بلکه در تضاد با خواست‌های مخالفین و در تقویه‌ای پوتانسیل جنگی شان موثر واقع می‌شود. حكومت افغانستان بیش از حد دلبسته‌ای نقش پاکستان است. به گمان مقامات حكومت افغانستان، بدون پاکستان روند گفت ‌و گو به نتیجه‌ای نخواهد رسید. اما باز شدن دفتر سیاسی طالبان در کشورِ خلیجی قطر، به ‌دور از ساحه‌ای نفوذ پاکستان، خود دال بر اشتباه بودن این گمان است.

از سوی دیگر امضای پیمان استراتیژیک در سال گذشته و آمادگی جهت امضای پیمان امنیتی که در نتیجه‌ای آن آمریکا در افغانستان صاحب نه پایگاه نظامی خواهد شد نیز روند صلح را به مشكل مواجه خواهد ساخت. یعنی امضای پیمان‌امنیتی و استراتیژیک با امریکا، عدم توجه به خواست های مخالفین كه طرف اصلی صلح هستند و روابط تیره با پاکستان پارادوکس اصلی صلح پنداشته می‌شود.

بالاخره باید گفت كه تداوم حضور نیروهای خارجی در افغانستان روند صلح را به چالش خواهد كشید. پس راه بیرون رفت از بن بست صلح ایجاد تفاهم بین الافغانی و خروج نیروهای خارجی از افغانستان است تا اسباب جنگ قطع گردیده و زمینه برای تفاهم اطراف مختلف افغانی كه شامل مخالفین مسلح نیز میشود، مساعد گردد و كشور از بحران كنونی به طرف صلح و ثبات گام بردارد.

مرکز مطالعات استراتیژیک و منطقوی

www.csrskabul.com

csrskabul@Gmail.com

آدرس: خوشحال مینه، عقب بلاكهای شاداب ظفر، مركز مطالعات استراتیژیك و منطقوی

784089590  (93+) 

 —————————————————————————————————————————–