نشست های پی درپی و موانع کلان در برابر صلح

محمد اشرف غنی، ریس جمهور افعانستان در سلسله کنفراس هایی با نماینده گان چندین کشور به تاریخ  ۱۹ ماه سرطان سال جاری در پی ایجاد اجماع بین المللی مذکرات صلح با طالبان است. نماینده گان حدود ۲۰ کشور در این کنفراس ویدیویی شرکت داشتند، مقام های حکومت افغانستان گفته اند که در این کنفراس ها نماینده گان چندین کشور از جمله ایالات متحده امریکا، روسیه و همچنین سازمان بین المللی مانند ملل متحد اشتراک کرده و دیگر کشور های اشتراک کننده شامل پاکستان، هندوستان، ایران، چین، مصر و قطر بوده اند. اشتراک کنندگان از افغانستان متحد، دارای حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، صلح پایدار و از تلاش های دولت افغانستان برای برگزاری کنفرانس ژنو حمایت کرده و اعلام آمادگی برای کمک به بازسازی افغانستان بعد از به نتیجه رسیدن روند مذاکرات صلح نمودند. همچنین از دولت افغانستان خواستند تا در زمینه حکومتداری خوب به تعهدات بین المللی خویش عمل نماید[1].

یک روز پس از آن به تاریخ ۲۰ ماه سرطان، نشست سه جانبه افغانستان، چین و پاکستان برگزار گردید. به گفته سخن گوی وزارت خارجه این نشست در سطح معینان وزارت خارجه سه کشور برگزار شد، در این نشست نماینده گان کشور های چین و پاکستان از اقدامات حکومت افغانستان برای رهایی زندانیان طالبان استقبال کرده اند و از طالبان خواسته اند تا خشونت ها را رها کنند و در مسیر مذاکرات بین الافغانی گام های عملی بردارند. این نشست ها در حالی راه اندازی می شود که آغاز مذاکرات بین الافغانی با بن بست روبه رو شده است، و علت آن نیز رها نشدن شماری از زندانیان طالبان از جانب حکومت عنوان شده است. آنچه مسلم است اینکه طالبان تا اکنون در راستای آغاز مذاکرات بین الأفغانی انعطاف کم تری نشان داده اند[2].

در کنار آن خلیل زاد نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان با ملا برادر معاون سیاسی طالبان به قول این گروه مبنی بر آغاز گفتگو های بین الافغانی به تاریخ ۱۴ سرطان گفتگو کرده است. خلیل زاد می گوید که هر گونه تأخیر در مذاکرات، به مخربین روند صلح فرصت می دهد تا آنرا تخریب نمایند. در خبرنامه طالبان آمده است که ملا برادر با آدم بولر درباره رفاه اقتصادی، بازسازی، پیشرفت افغانستان و طرح های اقتصادی نهاد توسعه و سرمایه گذاری بین المللی ایالات متحده امریکا برای کشور های منطقه صحبت کرده است. کاهش خشونت ها، رهایی زندانیان دوطرف، آغاز گفتگو های بین الافغانی و حمایت منطقه یی از روند صلح افغانستان از موضوعات مورد بحث خلیزاد با مقام های افغانستان بوده است. تا اکنون حکومت افغانستان از پنج هزار زندانی طالب تاکنون نزدیک به چهار هزار را از زندان ها رها کرده است و قرار است در این هفته نیز شماری از زندانیان طالبان رها گرداند. در حالی که تاکنون زمان آغاز گفتگو ها بین الافغانی اعلام نشده است اما برخی منابع می گویند که این گفتگو ها در ماه روان میلادی آغاز خواهد شد[3].

 نشست های ویدیویی اخیر رئیس دولت افغانستان با همتایان منطقه ای اش، ظاهراً ریشه در تلاش های حکومت برای اقناع کشور های منطقه برای آوردن صلح دارد، همچنان این نشست ها برای جلب هم سویی کشور ها و سازمان های دخیل در امور افغانستان در مسیر صلح و گزارش دهی از کارهایی است که حکومت افغانستان در مسیر صلح کرده است. اما بیشتر تحلیل گران امور صلح؛ تا حال نسبت به صداقت حکومت در روند صلح؛ ابراز شک و تردید می نمایند.

موانع و چالش ها

ترديدی نيست كه براي خاتمهء جنگ و رسيدن به صلح مهمترين اقدام ها بايد بر رفع عوامل روشن نگهدارنده شعله هاي جنگ متمركز شود با اين فرض است كه مي توان گفت نشست هاي دو جانبه يا چند جانبه نمي تواند نتيجه بخش باشد مگر آن كه ريشه اصلي موانع صلح دقيق شناسايي و رفع شود. امروز دلایل مختلف سر راه پیشرفت پروسه صلح قرار دارد حقیقت این است که سیاستمداران افغانستان و جریان های دخیل در قضایای کشور، نگاه های متفاوت، مختلف و حتی متضاد به روند صلح داشته و در حال حاضر نیز اجماع سیاسی برای چگونگی گفتگوها، میزان سهم دادن و مشارکت مخالفان مسلح در روند سیاسی، نحوه‌ی برخورد با عملکردهای مخالفان مسلح متهم و… وجود ندارد.

 از جمله موانع کلان پروسهء صلح، دخالت کشور های خارجی در این پروسه میباشد.  رویدادهای جاری افغانستان تایید می کند که روند صلح و برقراری امنیت در افغانستان، در گرو کشورهای است که منافع کلانی در افغانستان دارند و به دوام نا امنی به عنوان بهانه‌ٔ حضور و دخالت در منطقه، نیاز دارند. این کشورها عموماً به صلح در افغانستان از دیدگاه منافع خود شان نگاه میکنند، نه از دیدگاه افغانها.

همچنان افغانستان از لحاظ فقر در ردهٔ پنجم کشور های جهان قرار دارد، و این اوضاع بد اقتصادی کشور را بیان میدارد. از نگاه تامین مالی نیرو های نظامی نظامیان افغان بشدت به آمریکا وابسته است، وابسته بودن به یک کشور از لحاظ اقتصاد به معنی وابسته بودن از لحاظ سیاسی نیز میباشد پس کشور آنطور که لازم است نمی تواند روابط سیاسی خود را آزادانه تنظیم نماید[4].

قظیهء دیگر، اختلاف بالای رهایی زندانیان دوطرف است. طالبان خواستار آزادی فرماندهان مخالف و افرادی از بند می باشند که نزد حکومت افغانستان متهم به جنگ، ترور، دهشت و هراس افگنی هستند و یاهم قضایای حقوق العبدی دارند. به همین خاطر روند رهایی تمام 5 هزار زندانی طالب با سکتگی مواجه شده و این سکتگی به نوبهء خود مانع مهم در برابر آغاز مذاکرات صلح بین الأفغانی گردیده است.

موانع دیگر صلح، را می توان  در سیاست خارجی نامتوازن دولت افغانستان جتسجو کرد، زیرا منافع ایران و روسیه با امریکا، از هند با پاکستان و برخی دیگر از کشور های منطقه در افغانستان در تضاد قرار دارند، دولت افغانستان نیاز دارد تا در رابطه به صلح موقف قاطع اتخاذ نموده، همسایه های افغانستان را قانع سازد که صلح درین کشور، همان طوریکه برای افغان ها ارزش حیاتی دارد به نفع کشور های منطقه، نیزخواهد بود.

کریم پوپل از آگاهان مسایل سیاسی که در اروپا زندگی می کند در یک یاداشت نوشته است: در حوت سال ۱۳۹۵ وزارت داخله افغانستان فهرست گروههای تروریستی در کشور را به سازمان پولیس اتنرپول تسلیم کرد که علاوه بر طالبان، در افغانستان فعال بوده علاوه بر این که علیه دولت افغانستان می جنگند اکثر شان مجرمان بین المللی بوده در قتل هزاران نفر دست دارند. نزدیک به ۱۶۸ گروپ بزرگ و کوچک مسلح در افغانستان به فعالیتهای مسلحانه مشغول اند[5].

از این گفته ها معلوم می گردد دولت افغانستان تنها با گروپ طالبان درگیر نیست، بل با گروه های مخالف دیگر نیز درگیر است که فعالیت های خود را زیر اسم گروه طالبان انجام میدهند. صلح با طالبان سبب افشا فعالیت های گروه های تروریستی دیگر میگردد که در واقع آنها نیز به عنوان این که بتوانند فعالیت های خود به اسم گروه طالبان خاتمه دهند برنامه های برای سبوتاژ نمودن پروسه صلح انجام میدهند.

عوامل دیگری از جمله بی تفاوتی کشورهای اسلامی در حل بحران افغانستان و حتی حمایت برخی از آنها از گروه های مخالف مسلح، ضعف حاکمیت دولتی در افغانستان، بی ثباتی سیاسی و تنش میان رهبران، بی اعتمادی مردم به دولت، حضور کشورهای متعدد خارجی و… میباشد.

 در این میان تشدید حملات مخالفین مسلح در مناطق مختلف کشور، امید ها نسبت به صلح را کمتر می سازد. گرچه طالبان رسماْ مسوولیت این حملات را از خود منتفی کرده اند اما، در شرایطی که طالبان عملاْ آتش بس اعلم نکرده اند دشوار است که چنین حملاتی را با افراد وابسته به این گروه مرتبط ندانست. اعلام آتش بس از سوی طالبان نشان دهنده حسن نیت وتعهد واقعی آن ها به مذاکرات صلح است و از سوی دیگر می تواند باعث جلوگیری از اتهام هایی شود که این روزها پس از وقوع هر حمله ای، در اذهان عامهء مردم نسبت به طالبان به وجود می آید. به آن ها زده می شود. البته حکومت افغانستان نیز در مناطق مختلف کشور دست به عملیات تهاجمی علیه طالبان می زند که در بغرنج سازی پروسهء صلح بی تأثیر نمی باشد.

افغانستان در ۴۰ سال گذشته همواره گرفتار جنگ بوده است اما تلاشها بخاطر صلح بسیار کمرنگ می باشد. حالا که شرائط برای تحقق صلح مهیاء شده اشت، افغانها باید ازین فرصت استفادهء اعظمی نموده صلح را در کشور قائم سازند. مردم افغانستان كه قرباني اصلي تداوم اين جنگ ها و نا امني ها بوده و می باشند ، همواره به وعده هاي صلح، به نظر مثبت دیده و از آن حمایت نموده اند. این بار داعیهء صلح وارد مرحلهء جدیدی شده است که افغانها می توانند از راه تفاهم بین الأفغانی و کار بیشتر در جهت رفع موانع جنگ، به زودی شاهد تحقق صلح عادلانه و پایدار در کشور خود باشند.

منابع

[1] https://www.mfa.gov.af/fa/news/1908-international-consultative-meeting-on-strengthening-consensus-for-peace-in-afghanistan.html

[2] https://8am.af/multilateral-meetings-efforts-to-facilitate-the-peace-process/

[3] https://m.dw.com/fa-af/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%B2%A7%D8%AF-%D9

[4] https://www.google.com/amp/s/www.irns.ir/amp/828532/

[5] https://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=158350