وضعیت اقتصادی جهان پس از وبای کرونا

زینب فخری

همکار تحقیق در مرکز مطالعات و محصل مرحله ماستری در روابط بین المللی پوهنتون دعوت می باشد.

‍          جهان در حال حاضر با یک بحران بزرگ تعطیلی مواجه است که همه ای کسب و کارهای که حضوری صورت می گرفت را به حالت تعلیق درآورده است. این بحران موجب تشدید بیکاری، فقر، گرسنگی، بدهی دولتها، کاهش ارزی بانکی، کاهش مراودات تجارتی میان کشورها، کاهش تولیدات ناخالص داخلی کشورها و بلاخره باعث کاهش رشد اقتصادی در سطح جهان شده است.

این مسئله بر میگردد به پدیده جهانی شدن که تمام عناصری که برای ادامه حیات نیاز است، را با هم مرتبط می سازد. حال با مواجه شدن با این ویروس پدیده جهانی شدن خود به یک معضل تبدیل شده، زیرا جهانی شدن روند انتقال ویروس را تسریع بخشیده است. در جهانی شدن، از اهمیت مرزها کاسته شده بود، به همین مناسبت در قرن ۲۰ مسئله اقتصاد جهانی و تجارت آزاد به وجود آمد. ولی با وضعیت پیش آمده مرزها دوباره جایگاه خود را پیدا نمودند و همکاری های بین المللی که میان کشورها وجود داشت را زیر سؤال برد. به هر صورت، نه تنها اقتصاد بلکه سایر عناصر چون سیاست، روابط اجتماعی و محیط زیست به سبب پدیده جهانی شدن مانند تارهای عنکبوت در هم تنیده شده اند. طوریکه با چنین بحران های، همه از همدیگر تاثیر می پذیرند.

کرونا چنان ضربه مهلکی به اقتصاد جهانی وارد نموده که ما امروز شاهد شاخص های بازار جهانی به درجه ای از رکود هستیم که نمونه ی آن را فقط در بحران های تاریخ، مانند «رکود بزرگ» سال ۱۹۲۹.م و بحران سال ۲۰۰۸.م می توان دید. بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که آن چه اکنون در حال وقوع است خیلی بزرگتر از بحران های اقتصادی گذشته است.

ناشناخته ماندن رفتار ویروس، چشم اندازهایی اقتصادی را در هاله ای ازابهام قرار داده است. به همین منظور سازمان های بین المللی، نهادهای دولتی و اقتصاددانان هر یک فرضیه ها و سناریوهای متفاوتی را از جهان پسا کرونا بیان نموده اند.

کاهش در تقسیم کار بین المللی: در عصر جهانی شدن، کشورها برای سهولت بیشتر و همکاری های بین المللی، کار را میان خود تقسیم نمودند. تقسیم کار بین المللی به مزیت نسبی و تخصص در اجزاء یک کالا منجر شد. که امروزه همین مسئله با شیوع ویروس کرونا به چالش مواجه گردیده است. زیرا، کشورها با در پیش گرفتن سیاست قرنطین در بخش سیاست داخلی، باعث بستن مرزهای هوایی، زمینی و دریایی شدند. که این بر تولید زنجیره ای جهانی و مدل سیستم تولید به موقع (JIT)[2] را مختل نموده است.

پس با نمایان شدن این ضعف در سیستم های تولیدی و سرمایه داری جهانی، به احتمال زیاد، دیگر این نوع مدل سیستم و تولید پراکنده جهانی به کنار گذاشته میشود. پیامد این مرحله ای جدید و البته تلخ و ناگوار از سرمایه داری جهانی می باشد به نحوی که زنجیره های تامین به خانه ها نزدیک شده و خود را از کالاهای غیر ضروری مشبوع می سازند. تا با چنین وقایع نا به هنگام خود را سازگار دهند. این میتواند در سود و منافع کوتاه مدت شرکتها خللی وارد کند اما در دراز مدت سبب افزایش سطح پایداری سیستم می شود. [3]

افزایش خودکفایی دولت ها: چنان که در فوق بیان نمودیم؛ که پدیده شیوع کرونا موجب خلل در سیستم تقسیم کار بین المللی شده است، همین امر؛ موجب رجوع دولت ها و معطوف ساختن توجه شان به داخل کشورهای شان می سازد. به عبارت دیگر؛ ملی گرایی اقتصادی به طور فزاینده ای دولت ها را به سمت بستن اقتصاد خود از سایر کشورهای جهان سوق خواهد داد. کوشش می شود تا دولت ها در همه عرصه ها به خودکفایی برسند اما هرگز به معنی خودکفایی کامل و یا چیزی نزدیک به آن ایجاد نخواهد کرد. البته دولت های که توانایی آنرا داشته باشند که این چنین دولت ها، محدود است، و چنین کاری پرهزینه هم است حتی برای دولت های ثروتمند. دولت های که قادر به خود کفایی نیستند باز هم وابسته گی آنها دو چندان نسبت به  گذشته می شود.

نمایان شدن ضعف دولت ها: دولت ها در جهان پساکرونا با پیدایش نیاز شدید برای تخصیص منابع جهت بازسازی داخلی و پیامدهای ناشی از این بحران  دست و پنجه نرم می کنند. این بحران، ممکن بعد از چند سالی ضعف های دولت ها را نمایان سازد و انتظار میرود در آینده شاهد دولتهای ضعیف و درمانده زیادی روبرو می شویم، حتی موجب از هم پاشی عده دولتها نیز می شود که این خود طبیعت و قانون جهانی است، فرآیند همگرایی اروپایی رو به ضعف می نهد، و در اخیر جنگ تجاری چین و آمریکا را تسریع می بخشد.

کاهش در شرکت های زنجیره ای در سطح کشورها: در عصر جهانی شدن، به سبب گستردگی روابط، تخصص در کالای واحد، باز شدن مرزها بر روی تجارت بین المللی و از میان برداشتن موانع تجارتی موجب شگوفایی اقتصاد و تجارت بین المللی گردیده بوده.از همین رو در نیمه دوم سده بیست، ما شاهد افزایش شرکتهای زنجیره ای (فراملی) بوده ایم این شرکتها به اندازه ای تاثیرگذاشته بود که حتی در نظریه های لیبرالی روابط بین الملل جزء بازیگران بین المللی پنداشته می شود. این شرکتها اگرچه محدود هستند اما دامنه فعالیت ها و نمایندگی های شان که در سراسر جهان تاسیس نمودند، به بیش از ۱۰۰ کشور جهان می رسد. وضعیت کنونی طوری است که این شرکتها به سبب توقف پروازها، بستن مرزها، تمرکز و استفاده از محصولات داخلی، کاهش در تعداد کارگران، تولیدات، کاهش توجهات به محصولات غیر ضروری … نمایندگی های خود را کاهش دهند که این خود در تولید تامین جهانی تاثیرات بسزایی می تواند داشته باشد، و در عین زمان از فشار بر تخصیص منابع نیز کاسته می شود.

کاهش تولیدات و سرمایه گذاری جهانی: جهان پسا کرونا، جهانی با کاهش فعالیت های اقتصادی در کوتاه مدت و در دراز مدت کاهش چشمگیر ظرفیت تولید اقتصاد جهانی می باشد. چنانکه می دانیم، برای رفع احتیاجات و خواسته های انسانی نیاز به توزیع مؤثر عوامل تولید کمیاب داریم. که سرمایه جزء از عوامل تولید معدود و کمیاب است. ولی با ترکیب  سایر عوامل تولید که عبارت از زمین، نیروی کار و توانائی تشبثاتی است، امتعه (کالا یا خدمات) را تولید می نماید. سرمایه پس از صنعتی شدن جهان، نقش بیشتری در اقتصاد جهان بازی نمود و پس از آن در عصر جهانی شدن.  ولی با پدید آمدن بیماری همه گیر کرونا، و به تعلیق درآمدن فعالیت های اقتصادی، سرمایه نقش تعین کننده گذشته خود را از دست داد. و اگر این وضعیت ادامه یابد ممکن دولت ها و شرکتها دیگر مایل نباشند سرمایه های خود را در سایر کشورها بکار اندازند. پس به این نتیجه می رسیم که جهان پسا کرونا، جهان با کاهش تعین کننده سرمایه و تولید جهانی مواجه خواهد شد

کاهش تجارت آزاد بین المللی: چنان که قبلا بیان گردید، کم رنگ شدن مرزهای کشورها باعث تجارت آزاد بین المللی شد که با ایجاد سازمان تجارت جهانی و پایه گذاری اصول آن میان کشورهای جهان تجارت آزاد بدون مشکل جدی راه آن هموار گردیده بود و البته بعدا جنگ های تجاری کم و بیش که در همین سال های اخیر میان آمریکا و سایر کشورها به وجود آمد، خللی بر تجارت آزاد بین المللی وارد نمود که با این همه گیری ضربه سنگینی نیز بر پیکره ی تجارت آزاد وارد نموده است. و به احتمال زیاد، تجارت آزاد به گونه ای که در گذشته میان کشورها وجود داشت دیگر به آن روند باز نگردد و کشورها بیشتر به اقتصادهای داخلی خود معطوف می شوند.

چنان که مشاهده می نماییم، در این شرایط، سیاست های را که دولت ها برای جلوگیری از شیوع کرونا در نظر گرفته اند از جمله: رعایت فاصله اجتماعی، ماسک و شستن دستها… رعایت نکات بهداشتی و ماندن در خانه بهتر است تا حضور یافتن به محل کار چون هم روح و روان کارمندان راحت می باشد و هم از شیوع ویروس جلوگیری صورت می گیرد و همزمان باعث عدم استفاده از وسایل نقلیه شخصی، جلوگیری از تردد های بی جا و همچنین آلودگی محیط زیستی را کاهش می بخشد.

در رابطه به اقتصاد جهانی یک سلسله وضعیت های ناخوشایندی در جهان قبل از کرونا وجود داشت که با شیوع بیماری همه گیر کرونا تشدید خواهد شد.نخست؛ رکود سکولار[4]: شرایطی که رکود سکولار به اقتصاد کشورهای جهان ایجاد میکند باعث کاهش ریسک پذیری، صرفه جویی بیشتر و در نتیجه کاهش تقاضا و نوآوری می شود. دومی، شکاف بین کشورهای ثروتمند و سایر نقاط جهان در زمینه مقاومت در برابر بحران ها بیشتر خواهد شد. سومی، جهان بعضاً در نتیجه حرکت به سمت ایمنی و خطر پذیری آشکار اقتصاد های در حال توسعه، همچنان برای تامین مالی و تجارت، به دالر امریکا متکی خواهد ماند و این درحالی است که ایالات متحده با وجود اینکه جذابیت خود را نسبتاً برای سرمایه گذاری از دست می دهد؛ ولی به نسبت سایر کشورها جذابیت خود را حفظ می کند.[5]

بسیاری از مشاغل از دست رفته دوباره بر نمی گردند: همه گیری ویروس کرونا سبب شد تا انقلاب صنعتی دیگری در قرن بیست و یک به وقوع بپیوندد، و بار دیگر در کاربرد نیروی انسانی در عرصه اشتغال زایی، جابجایی ایجاد نماید. این انقلاب، به ایجاد فرصتی دست نیافتنی در بهره برداری از هوش مصنوعی و تکنالوژی روز دنیا منجر خواهد شد. انقلابی که بار دیگر زمینه ساز بیکاری نیروهای کاری می شود.

در دوره پسا کرونا به گمان اغلب در بسیاری از کشورهای صنعتی جهان از تکنالوژی و ربات ها در کارخانجات و شرکتها استفاده به عمل می آید که هم به آسیبهای وارده به بدن انسان ها کمتر و سرعت عمل و دقت بیشتر شود. از سویی دیگر؛ تجربه بحران مالی سال ۲۰۰۸ این را برای ما بازگو می کند که بسیاری از بخش های مدیریتی حذف خواهند شد چون از تعداد کارمندان به سبب بحران کاسته می شود و نحوه مدیریت و ساختار شرکت را منسجم تر و هزینه را کمتر خواهد ساخت. [6]

همه گیری کرونا و متعاقب آن بازیابی روند دیجیتالی سازی و استفاده از دستگاه های خودکار در حین اجرای وظیفه، کار را تسریع می کند که ضمن افزایش مشاغل دارای مهارت بالا، در دو دهه گذشته مشاغل با مهارت متوسط را از بین خواهد برد و به رکود دستمزد متوسط و افزایش نابرابری درآمد کمک خواهد کرد. تقاضاها به صورت خدمات ظهور خواهند کرد که میتوانند با استفاده از دیجیتالی شدن سیستم ها دیگر نیاز به نیروی کار بیشتر نباشد. دولت با مداخله دیجیتالیسم در نحوه سازماندهی و ارائه خدماتی چون: آموزش، سفر، مراقبت های بهداشتی … تغییراتی ایجاد خواهد کرد.

احتمالاً شرکتهای کوچک که خدمات فردی را ارائه می کنند و نیاز به مهارت بالا ندارند، از بین خواهد رفت. برعلاوه خدمات اساسی ما شاهد فرصت های جدید شغلی خواهیم بود و افزایش فشار برای افزایش دستمزد و بهبود مزایا خواهند بود. برای ارائه مهارت های مورد نیاز در مشاغل جدید، برنامه های آموزشی کم هزینه که به صورت دیجیتالی تحویل داده می شوند، الزامی خواهند بود. وابستگی ناگهانی شمار بالایی از مردم به توانایی کار از راه دور نیاز به گسترش قابل توجه و فراگیر «وای-فای»،و سایر زیر ساخت های برای دیجیتالی شدن فعالیت های اقتصادی را یادآور می شود.  [7]

انتقال شركت های تولیدی از کشورهای با جمعیت پیر به کشورهای جوان: میانه سنی جمعیت در خیلی از کشورها در مرز خطرناکی رسیده میانه جمعیت آلمان ۴۹ سال، میانه جمعیت ایتالیا ۴۸ سال، یعنی نصف جمعیت بالای ۴۹ سال است. کمپنی ها در این کشورهای که تمدن های پیر اند، اینها ظرف سال های آینده میخواستند بیرون بروند ولی ویروس کرونا باعث میشود که اقتصاد این کشورهای پیر رو به ضعف نهند، بعد از اين واقعه، احتمالاً شركت ها دیگر به این کشور ها بر نگردند، برنده این داستان کشورهای اند که میانه جمعیت شان جوان است. پس از آنکه کرونا اقتصاد جهانی را ضعیف نمود، شركت ها دنبال کشور های جوان می روند.

افزایش بدهی ( قروض) دولتها: جهان بیش از حد بدهکار شده و اصلا الگوی اداره دنیا از ۱۹۸۰ به این طرف این است که کشورها برای حل مشکلات شان به بدهی بیشتر متوسل میشدند. مثلاً: نسبت بدهی و تولید ناخالص ملی (تولید ناخالص ملی = مجموع دست مزد در یکسال + سرمایه گذاری جدید) در سال۱۹۸۰، ۸۰ درصد تولید ناخالص ملی بوده حالا ۲۴۰ درصد است. آشکارا رشد بدهی خیلی بیشتر از رشد تولید ناخالص ملی، دست مزد و ثروت ملی بوده و این مشکل ظرف چند سال آینده اگر کرونا نبود، بروز می کرد. ولی کرونا باعث می شود که این بحران طی سال جاری به مرحله پایانی خودش برسد. دولت ها نه تنها در مقابل دولت های پیشرفته بدهی دارند بلکه از سازمان های بین المللی چون بانک جهانی و صندوق بین المللی پول وام میگیرند. بر اساس سیاست های این سازمان ها قرض داده شده بعد از مدتی تعین شده همراه با مفاد آن داده می شود که دو چند و یا سه چند پول قرض گرفته شده، می باشد از همین رو کشورهای وام گیرنده با قرض های انباشته شده دیگر توانایی پرداخت قرض را نمی داشته باشند این موجب می شود تا کشورها و سازمان های وام دهنده یک قسمت عظیمی از وام ها را ببخشند. مثلاً: كشور آلمان توسعه پیدا کرده است ثروتش را به كشورهای چون ایتالیا و هسپانیا وام داده است و بحرانی که در ایتالیا و هسپانیا به وجود آمده به سادگی باعث میشود که این ها منکر بدهی شوند و یک قسمت اعظم بدهی ها باید بخشیده شوند.[8]

سازمان های جهانی از جمله صندوق بین المللی پول و انستیتیوت اقتصاد نگرانی های خود را در رابطه به اقتصاد جهانی در پسا کرونا چنین بیان نمودند. «صندوق بین المللی پول در ماه آپریل مبنی بر سه درصد کاهش اقتصاد جهانی نشان دهنده وقوع بدترین رکود پس از رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ است. صندوق پیش بینی کرده بود که کشورها در سال ۲۰۲۱ تا حدی این سقوط را جبران خواهند کرد اما نظر به مسیر وقایع در رابطه به شیوع کرونا، نتایج میتواند بسیار بدتر از پیش بینی های انجام شده باشد.

رئیس صندوق بین المللی پول گفته است که تلاش برای بهبود تجارت جهانی به بهبود اقتصاد جهانی نیز کمک می کند، در غیراین صورت «هزینه ها بالا می رود، درآمدها کم می شود و ما در دنیایی ناامن تر خواهیم بود.»

رئیس صندوق همچنین گفته است که صندوق بین المللی پول تاکنون به درخواست ۵۰ کشور از مجموع ۱۰۳ کشور نیازمند کمک مالی پاسخ گفته است. کشورهای فقیر بیش از سایر کشورها در معرض شیوع ویروس کرونا هستند.

 بین المللی پول اعلام کرد کشورهای خاورمیانه به سبب کاهش چشمگیری قیمت نفت در مقایسه با سایر کشورها با بحران های مالی ژرف تری مواجه می شوند. »[9]

در همین حال،« دیپارتمنت امور اقتصادی و اجتماعی ملل متحد (DESA) اعلام کرد با وجود کاهش موج پاندمی کوید-۱۹، اقتصاد جهان در سال ۲۰۲۰ با تحمل ۸.۵ تریلیون دالر زیان، تا ۳.۲ درصد کوچک خواهد شد. این بحران موجب از بین رفتن حدود چهار سال دستاورد تولید اقتصاد جهانی خواهد شد.

بر اساس این گزارش، تولید ناخالص داخلی در کشورهای توسعه یافته به منفی ۵ درصد سقوط خواهد کرد. این در حالی است که در تولید ناخالص داخلی اقتصادهای در حال توسعه تا ۰.۷ در صد کاهش خواهد یافت.»[10]

به هر حال، اگر سیرنزولی اقتصاد تا یک رکود بزرگ جهانی ادامه یابد، بسیاری از کشورها، ضرر جبران ناپذیری خواهند کرد و نظام اقتصادی به پرتگاه سقوط خواهد رفت و کشورهای صنعتی که اقتصاد شان متکی به صادرات است به ویژه کشورهای تولید کننده نفت، با مشکل روبرو خواهند شد.

«وضعیت اقتصادی خاورمیانه از دیدگاه صندوق بین المللی پول به نسبت سایر کشورها با بحران مالی ژرف تری (به سبب کاهش چشمگیر قیمت نفت) مواجه خواهد شد. اما کشورهای روبه رشد ، به نسبت کشورهای صنعتی و توسعه یافته بزرگترین آسیب را خواهند دید چون در مقابل سایرکشورها تکیه بیشتر بر بازار سهام و بورس دارند.

با این حال، مایک برنبرگ، اقتصاددان ارشد مرکز مطالعات فلوریان هنس بر این باور است که بعد از تجربه سقوط شدید نرخ رشد اقتصادی دنیا در جریان همه گیری ویروس کرونا و تعطیلی گسترده فعالیتهای اقتصادی، پیش بینی می شود كه اقتصاد رشد تدریجی را در پیش بگیرد.

یعنی با وجود باز شدن اقتصاد و فعالیت عادی کسب و کارها ولی مردم برای بازگشت به وضعیت عادی قبل از کرونا نیاز به صرف زمان بیشتری داشته باشند. در این وضعیت، روند بازسازی اقتصادی کند و تدریجی خواهد بود و ما شاهد ایجاد طرح به عنوان گراف رشد اقتصادی دنیا طی سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ خواهیم بود که شکلی شبیه نشانه «تیک» یعنی چیزی شبیه لوگوی شرکت نایک دارد.»[11]

نفت و کرونا

اگر بیماری همه گیر کرونا هم بروز نمی کرد، شرایط در بازار نفت دیگر تغییر کرده بود و این تغییر ناشی از ظهور نفت شیل بود که سازمان اوپک را در این اواخر ضعیف نموده است.  با کاهش تولید نفت در لیبی، ونزوئلا و ایران، عملاً بخشی از توان تولید اوپک کم شده است. از طرف دیگر، توافق های مربوط به کاهش تولید نفت توسط کشورهای عضو اوپک سبب شده است که عملاً بازار نفت برای بزرگ ترین رقیب اوپک که ایالات متحده است، باز شود.

بیماری همه گیر کرونا موجب برجسته شدن این ضعف شده است، زیرا پیش بینی رکود اقتصادی سنگین تقاضا برای نفت به شدت کاهش یافته است. و از طرف دیگر، متوقف نمودن تولید نفت خیلی هم آسان نیست، در خیلی موارد هرگاه اگر بخواهند تولید نفت را در چاهی خاتمه دهند، چاه نفت را با یک انفجار متوقف می سازند، که این مورد نیز برای شرکت های تولید نفت زیان های دوچند نسبت به فروختن به قیمت منفی، می باشد. برای همین به این زودی نمی توانند نفتی که تولید شده را متوقف سازند، در عوض آنرا به قیمت کمتر از مصارف تولیدی آن را به فروش می رسانند. [12]

تنها چیزی که میتوان حول آینده صنعت نفت گفت: این است که حتی در صورت بهبود شرایط و تقاضا، ظرفیت زیادی برای افزایش تولید نفت وجود دارد که می تواند تا سال ها بازار را از نفت اشباع کند، و دوران رؤیای نفت تا زمانی برنمی گردد تا دوباره به کمبود شدید نفت دچار نشویم.

فقر و بیماری

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هشدار داد که با وجود پیشرفت های علمی و  فناوری، شیوع کرونا جهان را با بحران شدید و کم سابقه ای روبرو کرده است.

آقای گوترش که در یک مجمع مالی در نیویارک سخن می گفت، به شرح آسیب های جهانی شیوع کرونا پرداخت و گفت: یک گرسنگی و قحطی تاریخی روی خواهد داد و ۶۰ میلیون نفر دیگر نیز به جمعیت شدیداً فقیر جهان خواهند شد که نیمی از آنها را نیروی کار جهانی تشکیل می دهند.

او افزود:«۱میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر منبعی برای تامین معیشت خود نخواهد داشت و ۸.۵ تریلیون دلار نیز در بخش تولید جهانی از دست خواهد رفت. این شدیدترین بحران اقتصادی از زمان رکود بزرگ دهه ۳۰ خواهد بود. باید از روی دادن این واقعه اجتناب کنیم.»

محدودیت های اجتماعی وضع شده در سراسر جهان با هدف جلوگیری از ابتلای بیشتر مردم، باعث تعطیلی فعالیت های اقتصادی و نهایتا تهدید جهان با یک بحران اقتصادی کم سابقه شده است.

سازمان بین المللی کار نیز گزارش داده است که از زمان آغاز شیوع کرونا، یک ششم از جمعیت جوان جهان دست از کار کشیده اند.»[13]

«یک مطالعه جدید هشدار داده است که نیم میلیارد نفر در خطر مشکلات اقتصادی قرار دارند. بر اساس این بررسی سطح فقر در کشورهای در حال توسعه تا ۳۰ سال به عقب باز می گردد.

اندی سامنر، استاد توسعه بین المللی در کینگز کالج لندن، هشدار داد که «سونامی فقر» در راه است و تأثیرات آن بسیار ویران کننده خواهد بود. سامنر گفت: «کرونا میتواند منجر به افزایش بسیار زیاد فقر جهانی شود، در حقیقت می تواند حداقل ۱۰ سال دنیا را به عقب برگرداند و در برخی از مناطق نیز اقتصاد را تا ۳۰ سال تنزل دهد.»

سازمان بین المللی امداد رسانی (آکسفام) هشدار داده به زودی ۵۰۰ میلیون نفر به جمعیت فقیر دنیا اضافه خواهند شد و تمام تلاش های ۳ سال اخیر برای مقابله با فقر و گرسنگی بر باد خواهد رفت.

 به هر حال، نظر به تخمین های که زده شده است، بیشترین تأثیرات احتمالاً در جنوب آسیا و کشورهای جنوب صحرای آفریقا وجود خواهد داشت، جایی که  ۸۰٪ از افراد ، اخیراً فقیر شده اند. آسیای شرقی میزبان سهم بالاتری خواهد بود و ۴۰ ٪ از فقرای تازه وارد در این کشورها جای دارند. »[14]

افزایش گرسنگان در جهان

سازمان ملل متحد هشدار داده است که شیوع ویروس کرونا می تواند تعداد گرسنگان در جهان را دو برابر کند.

برنامه جهانی غذا وابسته به سازمان ملل متحد در گزارش خود گفته است که همه گیری ویروس پیامدهای فاجعه باری برای میلیون ها نفری خواهد داشت که پیش از این هم به نان شب شان محتاج بودند و فقط در صورتی گرسنه نمی مانند که درآمد روزانه داشته باشند.

«این گزارش هشدار داده است که شمار کسانی که از گرسنگی رنج می برند از ۱۳۵ میلیون نفری در سال گذشته میلادی به بیش از ۲۵۰ میلیون نفر خواهد رسید.

کشورهای مانند یمن، سوریه، افغانستان و ونزوئلا که با جنگ و بحران های اقتصادی روبرو هستند، بیشترین آسیب را می بینند. »[15]

نتیجه گیری:

گسترش ویروس کرونا پیامدهای مخرب بسیاری بر حوزه اقتصادی کشورها و اقتصاد جهانی به همراه داشت و یقیناً چنین آثاری به مرور زمان منجر به تغییرات اساسی در سیستم اقتصاد جهانی خواهد شد. بسیاری از کشورها که تا کنون اتکای زیادی به روندها و ساختار های بین المللی داشتند، با مشاهده ضعف این ساختارها ممکن است با اتخاذ سیاست هایی این وابستگی را کاهش دهند. ولی به هر حال حفظ روحیه وحدت بین المللی که در بیش از ۵۰ سال گذشته دوام داشته، اکنون در دست رهبران جهانی است. ممکن است آنها محدودیت های حمایت از تولید داخلی را تحت عنوان خودکفایی به تجارت تحمیل کنند و به بهانه بهداشت عمومی مانع از رفت و آمد آزادانه افراد شوند. پس در نتیجه باید توازنی میان جهانی شدن و خود کفایی برقرار گردد.

همچنان برنده نهایی رقابت بین قدرت های بزرگ در رهبری مبارزه با این بحران، جایگاه بسیار مهمی در دوره پسا کرونا خواهد داشت. نحوه برخورد با این ویروس در سطح کشور و میزان توجه به شهروندان، به احتمال بیشتری جایگاه کشورها را هم در سطح بین المللی و هم در سطح داخلی تعین می نمایند. حکومت ها یا نگاه ها را به طرف خود جلب می نمایند و یا از قدرت برکنار می شوند. پس نحوه اتخاذ سیاست بر اقتصاد کشورها تاثیر گذاشته و سایر بخش ها بر اساس آن تعامل می شود. حال با نگاه به نحوه عملکرد کشورهای چون آمریکا، روسیه، چین، آلمان و بریتانیا در می یابیم که در آینده از چه میزان محبوبیت در میان شهروندان داخلی و در سطح بین المللی برخوردار می شوند.

از سو دیگر؛ کشورهای روبه رشد به طور ویژه کشورهای تک محصولی و وارداتی صدمه ی بیشتری از این بحران می بینند. این کشورها چون به لحاظ ساختار و پایه های اقتصادی ضعیف هستند، این ضعف در همه ای عرصه ها خود را بازتاب می دهد. که موجب تشدید بیکاری، فقر، گرسنگی، آلودگی محیط زیستی، شیوع بیشتر بیماری، وابستگی شدید، بدیهی دولتها…

از همین رو، وضعیت اقتصادی آینده جهان مربوط به کیفیت همکاری بین دولت هاست. هرگاه اگر این همکاری به نحو شایسته ای صورت گیرد و همه کشورها را فعال سازد، احتمال بیرون رفت از این بحران وجود دارد. البته دولت ها نیز باید بنیادهای اقتصادی کشورهای خود را و در کنار آن  ضعف های ساختار اقتصاد جهانی را در نظر گیرند تا اصلاحاتی در آن زمینه به وجود آید.

جهان ما با چالش بزرگی روبروست، اما اگر همبستگی جهانی را در پیش بیگیریم، می توانیم از آن عبور کنیم. کشورهای جهان میتوانند در چارچوب سازمان ملل متحد با تشکیل جلسات اضطراری و فوق العاده، فرصت مهمی را برای رهبران جهان مهیا می سازد، تا دریک بسته مشترک نجات اقتصادی برای محافظت از آسیب پذیرترین مردم جهان، همکاری نمایند.

منابع:

• IMF more negative on global economic projection, may 9 2020 by Agence France-Presse
• what Coronavirus could mean for the global economy – Philipp Carlsson-Szlezak, Martin Reeves, Paul Swartz – Harvard Business Review
• دکتر محمد حسین ادیب عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان، دفتر مطالعات دیپلماسی – اقتصادی
• UN secretary-general predicts ‘historic’ hunger in post-coronavirus world _ may 29, 2020 by Caitlin McFall, Fox News
• Coronavirus could turn back the clock 30 years on global poverty, the Guardian,

https://www.theguardian.com/global-development/2020/apr/09/coronavirus-could-turn-back-the-clock-30-years-on-global-poverty

• جهان پسا کرونا چگونه جهانی است؟، مصطفی غفاری، گاه نامه تحلیلی (سیاسی) گام نو، سال دوم، ثور و جوزا ۹۹، شماره هفتم.
• رکود اقتصادی بزرگ در راه است؟، علی رضا صلواتی، کانال تخصصی روابط بین الملل
• How the Economy Will Look After the Coronavirus Pandemic

https://foreignpolicy.com/2020/04/15/how-the-economy-will-look-after-the-coronavirus-pandemic .

• بوی مرگ اوپک، علی رضا صلواتی، کانال تخصصی روابط بین الملل.
• برآورد ضرر اقتصادی جهان، کانال دیپلماسی، me/bestdiplomacy.
• ویروس کرونا و تأثیر آن بر اقتصاد جهانی، مصطفی غفاری، گاه نامه تحلیلی (سیاسی) گام نو، سال دوم، حمل ۹۹، شماره ششم.
• Coronavirus crisis could double number of people suffering acute hunger – UN, Fiona Harvey, Reuters.
• جهانی شدن و روابط بین الملل، حسین امیدوار و میر علی رضا دریابیگی، تهران، نشر افراز، چاپ اول، سال ۱۳۹۰.
• حقوق اقتصاد بین المللی، حمید الله نورعباد، کابل، نشر هنر، چاپ اول، سال ۱۳۹۶.
• Will COVID-19 Remake the World? – Dani Rodrik – Project Syndicate
• I made million out of the last debt crisis. Now the wealthy stand to win again – Gary Stevenson – the Guardian – may 7, 2020.
• کدام مشاغل در دوره پسا کرونا از بین می رود؟، https://www.borna.news/11/1000089

[2] . Just in Time: عبارت از استراتیژی مدیریتی است که سفارشات مواد اولیه را از تهیه کنندگان مستقیماً با برنامه های تولید هم سطح می کند. شرکتها از این استراتیژی برای افزایش مفاد و کاهش ضایعات با دریافت کالا فقط در صورت نیاز به آنها برای فرایند تولید استفاده می کنند و این باعث کاهش هزینه های موجودی می شود. این روش تولید کنندگان را ملزم به پیش بینی دقیق تقاضا می کند.

[3] . لاوری گرت :(Laurie Garret)  عضو ارشد سابق شورای روابط خارجی آمریکا در امور بهداشت جهانی.

[4] . کلمه سکولار از کلمه لاتین seaculum می آید که به معنای یک نسل یا یک قرن است. کلمه رکود stagnation هم به باتلاق گفته می شود و به زمینه ایجاد خطرات بزرگ اشاره دارد. در اصطلاح به حالتی اطلاق می شود که رشد اقتصادی کم یا رشد اقتصادی ندارد و یا به عبارت دیگر محیطی که اقتصاد در آن راکد است. اصول اولیه این نظریه، عدم سرمایه گذاری به دلیل تمایل به پس اندازی بیشر، فقدان سیاست مالی تهاجمی دولت و تورم منفی.

[5]. Adam Posen, the president of the Peterson Institute for International Economics.

 How the Economy Will Look After the Coronavirus Pandemic

https://foreignpolicy.com/2020/04/15/how-the-economy-will-look-after-the-coronavirus-pandemic.

[6] . کدام مشاغل در دوره پسا کرونا از بین می روند؟، https://www.borna.news/11/1000089

[7] . Laura D’Andrea Tyson, a professor at the Haas school of Business at the University of California .

 How the Economy Will Look After the Coronavirus Pandemic

https://foreignpolicy.com/2020/04/15/how-the-economy-will-look-after-the-coronavirus-pandemic.

[8] . دکتر محمد حسین ادیب عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان، دفتر مطالعات دیپلماسی – اقتصادی.

[9] . IMF more negative on global economic projection, may 9 2020 by Agence France-Presse

[10] . برآورد ضرر اقتصادی و اجتماعی جهان از کرونا، کانال دیپلماسی.

[11] . What Coronavirus could mean for the global economy – Philipp Carlsson-Szlezak, Martin Reeves, Paul Swartz – Harvard Business Review.

[12]. بوی مرگ اوپک، علی رضا صلواتی، کانال تخصصی روابط بین الملل.

[13] . UN secretary-general predicts ‘historic’ hunger in post-coronavirus world _ may 29, 2020 by Caitlin McFall, Fox News

[14] . –        Coronavirus could turn back the clock 30 years on global poverty, the Guardian,

https://www.theguardian.com/global-development/2020/apr/09/coronavirus-could-turn-back-the-clock-30-years-on-global-poverty .

[15] . –        Coronavirus crisis could double number of people suffering acute hunger – UN, Fiona Harvey, Reuters.