افزایش رویدادهای ترافیکی و مکلفیت‌های کاری حکومت
علاوه از این که به اثر جنگ جاری، رویدادهای مختلف امنیتی و حوادث طبیعی روزانه دها تن از شهروندان افغانستان کشته و زخمی می‌شوند، حوادث ترافیکی نیز از مواردی دیگر می‌باشد که همه‌ساله باعث کشته و زخمی شدن بسیاری از هموطنان ما می‌گردد.
معلومات تازۀ که از سوی وزارت صحت عامۀ افغانستان ارائه شده، در سال ۲۰۱۸م ۵۲هزار و ۶۵۷ نفر به اثر مجروح و مصدوم شدن در رویدادهای ترافیکی به شفاخانه‌ها در این کشور مراجعه کرده‌اند. این در حالی است که در جریان همین سال در پی رویدادهای انفجاری و انتحاری در سراسر کشور ۴هزار و ۵۵۵ نفر زخمی به شفاخانه‌ها منتقل شده‌اند.
این آمار نشان می‌دهد، افرادی که در جریان سال ۲۰۱۸م در رویدادهای ترافیکی زخمی شده‌اند، دوازده برابر شمار افرادی می‌باشد که در جریان همین سال در رویدادهای انتحاری و انفجاری زخمی شده‌اند.
افزایش رویدادهای ترافیکی، عوامل عمدۀ رویدادهای ترافیکی در افغانستان و این که در این رابطه بایدهای کاری دولت و ملت چه است؟ از مواردی اند که در اینجا مورد بحث گرفته شده اند.
حوادث ترافیکی
رویدادهای ترافیکی و تلفات سنگین آن در سراسر جهان یکی از معضلات اساسی سلامت عمومی می‌باشد که نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده است. بر بنیاد آمارهای سازمان جهانی صحت (WHO) سالانه در سراسر جهان بیش از ۱.۲۵میلیون نفر به اثر رویدادهای ترافیکی کشته و حدود ۲۰ الی ۵۰ میلیون نفر دیگر دچار جراحت و معلولیت می‌شوند.
روز ۱۸ نوامبر در سراسر جهان برای گرامی‌داشت از قربانیان رویدادهای ترافیکی هر سال گرامی‌داشت می‌شود. این روز از سال ۱۹۹۳م از سوی بنیاد خیریه صلح جاده (Road Peace) بنا نهاده شد و در سال ۲۰۰۵م سازمان ملل متحد این روز را به رسمیت شناخت.
هدف از گرامی‌داشت این روز تشویق دولت‌ها به آموزش مسائل ایمنی، بهبود جاده و افزایش ایمنی وسایل نقلیه است. با آنکه دولت افغانستان نیز به اهداف برنامه توسعه پایداری سازمان ملل متحد، متعهد شده است که در این کشور تا سال ۲۰۲۰م حوادث ترافیکی را نصف و در سال ۲۰۳۰م جاده های افغانستان را امن می‌سازد، اما حوادث ترافیکی همه‌ساله افزایش می‌یابد و تاکنون اقداماتی چشم‌گیری در این زمینه روی دست گرفته نشده، تا از وقوع چنین رویدادها جلوگیری کند.
بر اساس معلومات سازمان جهانی صحت، افغانستان یکی از کشورهایی است که گراف تلفات ناشی از رویدادهای ترافیکی در آن بلند می‌باشد. همچنان بربنیاد معلومات ادارۀ مرکزی احصائیه افغانستان آمار رویدادهای ترافیکی همه ساله در این کشور در حال صعود است و این باعث شده تا در آمار قربانیان حوادث ترافیکی نیز افزایش آید. به اساس معلومات مدیریت عمومی ترافیک تنها در شهر کابل از اول ماه حمل سال ۱۳۹۷هـ ش الی آخر ماه عقرب همین سال ۵۶۲ حادثۀ ترافیکی شده که در آن ۲۲۱نفر کشته و ۳۷۲ تن دیگر زخمی شده اند.
جدول-۱: میزان حوادث ترافیکی در افغانستان (۱۳۹۴ -۱۳۹۶)[1]
عوامل رویدادهای ترافیکی
عوامل متعددی وجود دارد که همه ساله باعث وقوع رویدادهای مرگبار ترافیکی در افغانستان می‌شود که می‌توان عمده‌ترین آنها را طور ذیل بیان کرد:
- خرابی و عدم معیاری بودن سرک‌ها: خرابی و عدم معیاری بودن سرک‌ها را می‌توان عامل اصلی حوادث بزرگ ترافیکی در افغانستان دانست. با وجود این که افغانستان یک کشور کوهستانی و دارای راه‌های پرخم و پیچ می‌باشد و اکثریت شاهراه‌های این کشور با وصف اینکه از میان کوه‌ها و دره‌ها میگذرد، این شاهراه‌ها خامه یا نیمه خامه، تنگ و بدون نصب علامات ترافیکی می‌باشند و باعث حادثات ترافیکی می‌شوند.
همچنان به دلیل موجودیت فساد گسترده در قراردادهای سرک‌سازی، بیشتر سرک‌ها کشور به صورت غیر معیاری ساخته شده و طبق استندردهای جاده‌یی جهان نمی‌باشند. عدم کنترول وزن مجاز وسایط بابری، انفجارها و حوادث دیگر ناامنی نیز باعث گردیده تا سرک‌های کشور تخریب شوند.
- تک‌رانی و غیرحرفه‌ای بودن راننده‌ها: تک‌رانی دریوران در موترهای مسافربری در مسیرهای طولانی؛ چون شاهراه‌های کابل – هرات یا کابل – بدخشان، همچنان بی‌توجهی مقامات ترانسپورتی کشور، عدم نظارت ترافیک بر وسایط نقلیه در شاهراه‌ها و نبود قانون منظم ترانسپورتی باعث شده تا راننده‌گان موترهای مسافربری همواره از مقررات ترافیکی سرپیچی کنند. غیر حرفه‌ای بودن اکثریت دریوران، سرعت‌گیری بی‌موقع و رقابت‌های ناسالم و بیرحمانۀ شرکت‌های مسافربری همه از جمله عوامل مهم حوادث ترافیکی در کشور می‌باشند.
- اعتیاد راننده‌گان به مواد مخدر: بسیاری از رانندگان در شاهراه‌ها از مواد مخدر استفاده می‌کنند و در حالت نشه رانندگی می‌کنند. همین استفادۀ مواد مخدر از طرف راننده‌گان موترهای مسافربری بخصوص جهت دفع خواب و خسته‌گی در هنگام راننده‌گی، باعث حوادث ترافیکی می‌گردد.
- عدم رعایت قوانین ترافیکی: رعایت قوانین ترافیکی، از جمله بستن کمربند محافظتی در هنگام رانندگی، و یا پوشیدن کلاه در هنگام راندن موترسایکل می‌تواند از برخی تلفات حوادث ترافیکی جلوگیری کند. ولی در نظر نگرفتن مقررات حفاظتی و رعات قوانین ترافیک باعث گردیده که تلفات ناشی از حوادث ترافیکی در افغانستان بیشتر باشد.
مسؤولیت‌های دولت و مردم
کاهش و کنترول رویدادهای ترافیکی ملزم به همکاری میان شهروند و دولت می‌باشد. توجه هر دو طرف به این امر و همکاری آنان با همدیگر می‌تواند جلو بسیاری از مرگ‌ها و جراحات را بگیرد.
دولت افغانستان به سبب اینکه مسؤولیت دارد تا از جان و مال مردم حراست داشته و اقدامات جدی را جهت جلوگیری از واقعات مرگ آفرین و حادثات تلفزا در پیش بگیرد، لازم است بعضی از موارد مهمی را در مبارزه با حوادث ترافیکی مدنظر بگیرد:
نخست: نصب وسایل لازم ترافیکی همچون علامات ترافیکی، سرعت سنج‌ها، وزن سنج‌ها و نیز کنترل درست از شرکت‌های سرک سازی که برنده در قرارداد‌ها از سوی دولت می‌شوند، از جمله مواردی می‌باشد که لازم است دولت برای تطبیق آن گام بردارد. چون همه در کاهش رویدادهای ترافیکی نقش مؤثری دارند. توجه به اینها نه تنها باعث جلوگیری از حوادث ترافیکی می‌شود بلکه باعث حفاظت و سالم ماندن سرک‌ها و کنترل در مصرف عایدات دولت می‌شود.
دویم: نظارت درست از تطبیق قانون ترافیکی باعث می‌شود که ترافیک در کار شان سهل‌انگاری نکنند و نیز دریوران و مسافران هنگام سفر به مقرارات لازم همچون محکم نمودن کمربند، ۤپابند باشند. درین صورت می‌توان از حوادث ترافیکی جلوگیری به عمل آورد.
سوم: فساد درنهادهای ترافیک باعث گردیده تا راننده‌گان بدون دوره آموزشی و اخذ امتحانات ترافیکی، به آسانی به جواز راننده‌گی دست‌یابند. همچنان چشم‌پوشی از جرم‌های ترافیکی در مقابل چند افغانی نیز باعث شده که راننده‌ها قانون شکنی کنند. بر این است جلوگیری از فساد ترافیکي یک نیاز جدی برای کاهش حوادث ترافیکی است.
علاوه از حکومت مردم نیز باید نسبت به حوادث ترافیکی بایدهایی را جهت سلامت خود و اطرافیان و حفظ نظم جامعه در نظر بگیرد. در این میان از همه نخست به صاحبان شرکت‌های مسافربری مسؤولیت برمی‌گردد تا دریوران موترها، کیفیت وسایط، تسهیل امکانات و ارائه خدمات را در کنترول خود داشته و مطابق با قوانین و لوایح ترافیک کشور عمل کنند.
دریوران که پل ارتباطی میان شرکت‌ها و مسافرین هستند، با درک این که «احتیاط کردن در رانندگی نشانۀ ترس یا کم تجربگی نیست، علامت و نشانه علاقمندی شما به جان و مال خودتان و دیگران است.» باید بدانند که مسؤولیت مسافرین و حوادث به دوش آنها بوده و چگونگی علایم و ساختارهای ترافیکی متوجه آنها خواهد بود. پس نباید جان خود و ده‌ها تن از هموطنان تان را در مقابل تقدیرهای بازرگانی و لذت جویی های سبقت گیری قربان نمایید.
همچنان روندگان یا مسافرین که حامیان اقتصادی شرکت‌ها و رانندگان و متضررین اصلی حوادث ترافیکی هستند. باید بدانند که چگونه و بنا بر کدام اساس برای سفر خویش موتر انتخاب کنند، زیرا هیچ یک از رانندگان آنها را رایگان انتقال نمیدهد. پس نباید در شرکت‌های که دارای لوازم بهداشتی نمی‌باشند، سفر نمایند.
پایان
[1] آمار حوادث ترافیکی از سال ۱۳۹۴ الی سال ۱۳۹۶ از ادارۀ مرکزی احصائیه گرفته شده است.