جایگاه افغانستان در تغییرات اقلیمی و استراتیژی نجات برای مقابله با آن

2024-09-03 Admin 531 Views ۰ دیدگاه

توسط: مرکز مطالعات استراتژيک و منطقوی

یادآوری: نسخۀ PDF این تحلیل را از اینجا دانلود نمایید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آنچه درین شماره می‌خوانید:

جایگاه افغانستان در تغییرات اقلیمی و استراتیژی نجات برای مقابله با آن
جایگاه افغانستان در تغییرات اقلیمی
پیامد‌های تغییرات اقلیمی در افغانستان
استراتیژی نجات برای مقابله با تغییرات اقلیمی
پیشنهادات
نتیجه
منابع

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مقدمه

کنوانسیون سازمان‌ملل تغییر اقلیم (Climate change) را عبارت از دگرگونی آب و هوا که به شکل مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از فعالیت‌های انسان به‌روی زمین به وجود می‌آید، تعریف کرده است. منظور از آن کلیه تغییراتی است که فعالیت‌های انسانی در ترکیب جو جهانی به وجود آورده است. تغییر اقلیم که در نتیجه پروژه‌های صنعتی از چندین قرن بدینسو با استفاده‌ای روز‌افزون سوخت‌های فسیلی چون نفت و ذغال سنگ ضمن قطع جنگلات و روش‌های مختلف زراعتی سبب افزایش قابل توجه گاز‌های گل‌خانه‌ای نظیر کاربن‌دای‌‌اکساید (CO2)، متان (CH4) و نایتروجن اکساید(N2O) در اتموسفیر شده باعث تغییر اقلیم به شمول افزایش درجه حرارت جهانی، بالا رفتن سطح ابحار، شدیدتر شدن و ازدیاد حوادث غیر مترقبه اقلیمی مانند خشکسالی، سیلاب‌ها و طوفان‌های ناگهانی شده است که تحقق حقوق بشر و نیاز‌های اولیه فزیکی و فزیولوژیکی آن‌ها را با خطر مواجه نموده اکثریت افراد زیر خط فقر، زنان، اطفال و گروه‌های بومی را در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در معرض تهدید قرار داده است.

افغانستان نه تنها از این تغییرات اقلیمی بی‌بهره نیست بلکه نظر به‌ گزارش‌های جهانی، عنوان ششمین کشور آسیب پذیر جهان در برابر تغییرات اقلیمی را به خود گرفته است. اداره حفاظت از کودکان (Save the Children) در گزارشی اعلام کرده است که در شش ماه نخست سال روان میلادی دست کم ۳۸ هزار تن که ۵۰ درصد آن را کودکان تشکیل می‌دهد در نتیجه تغییرات اقلیمی ( خشک‌ سالی، گرمایی شدید، سیل، رانش زمین و طوفان‌ها) در افغانستان بیجا شده اند.

در همین حال مسؤولان اداره ملی حفاظت محیط زیست امارت اسلامی افغانستان در گزارش سالانه خویش اعلام کرده اند که به دلیل تغییرات اقلیمی حدود ۲۱ میلیون نفر در کشور به آب آشامیدنی دسترسی نداشته حدود ۲٫۵ میلیون نفر از مناطق اصلی شان بیجا شده اند. و سالانه به ارزش ۲۵۰ میلیون دالر در بخش زراعت به کشاورزان آسیب می‌رسد.

در این نوشته جایگاه افغانستان در تغییرات اقلیمی، پیامد‌های تغییرات اقلیمی در این کشور و استراتیژی نجات جهت مقابله با تغییرات اقلیمی از عمده‌ترین موضوعاتی هستند که به بحث و بررسی گرفته شده اند.

جایگاه افغانستان در تغییرات اقلیمی

افغانستان توافقنامه‌های بین المللی مربوط به تغییرات اقلیمی را چون UNFCCC در سال ۱۹۹۲م، پروتکل کیوتو در سال ۲۰۱۳م و توافقنامه پاریس را در سال ۲۰۱۷م برای همدستی و همکاری با دیگر کشور‌ها برای کاهش اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی امضا کرده است. با آنکه افغانستان می‌تواند از مزایای این توافقات به خصوص پروتوکول کیوتو و توافق پاریس سود برده و بر اساس این پروتوکول‌ها این کشور از کشور‌های توسعه یافته کمک مالی، فنی و ظرفیت سازی دریافت کند. اما به دلائل بی‌ثباتی سیاسی و نا‌امنی به دلیل چند دهه جنگ پی‌گیر و نهایتا عدم به رسمیت شناختن امارت اسلامی از سوی جامعه جهانی؛ افغانستان تا کنون نتوانسته است از این پروتوکول‌ها به طور درست بهره‌مند شود. حتی از افغانستان در کنفرانس اقلیمی ملل متحد برای سومین سال متوالی در سال‌های ۲۰۲۱، ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳م که در دبی برگزار شد، دعوت نشده است.

از سوی دیگر افغانستان تعدادی از قوانین، مقررات و پالیسی‌ها را چون قانون محیط زیست، قانون و مقررات امور جنگل، قانون نفت و گاز، قانون معدن، قانون آب، قانون انرژی و همچنین مقررات کاهش و پیشگیری از آلودگی هوا و سیاست حفاظت از محیط زیست سازماندهی نموده به اجرا گذاشته است. این همه و همه بیانگر تعهد افغانستان به همکاری این کشور با جامعه بین المللی در جهت تغییرات آب و هوا می‌باشد.

براساس شاخص خطرات اقلیمی دیده‌بان آلمان در سال ۲۰۲۱م افغانستان به عنوان ششمین کشور آسیب پذیر در جهان پس از موزامبیق، زیمبابیه، جاپان و مالاوی طبقه بندی شده است. همچنین سازمان جهانی غذا در گزارشی گفته است که افغانستان ششمین کشور آسیب پذیر جهان در برابر تغییرات اقلیمی است. نظر به گزارش این نهاد افغانستان در بحران آب و هوا نقش چندانی نداشته یکی از کوچکترین عوامل انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است؛ اما آسیب پذیر‌ترین کشور از رهگذر این معضل پنداشته می‌شود.

از سوی دیگر نظر به گزارش فدراسیون بین المللی صلیب سرخ (IFRC) که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، افغانستان از ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ یکی از ده کشور آسیب پذیر به بلایای طبیعی خوانده شده است. در هیمن حال مسؤول نمایندگی اتحادیه اروپا در کابل اعلام کرده بود که افغانستان آسیب پذیر‌ترین کشور برای مواجهه با تغییرات اقلیمی است. و گزارش روزا اوتانبایوا، رئیس هیئت معاونت سازمان‌ملل متحد در افغانستان ( یوناما) در نشستی بین المللی سال ۲۰۲۳م در مورد اقلیم در شهر دبی گفته بود که حدود ۲۰ میلیون افغان با کمبود شدید مواد غذایی مواجه اند.

با این‌حال در کنار تهدیدات تغییر اقلیم، نبود ظرفیت‌های فنی و کم توجهی در عرصه همکاری‌های بین المللی به دلیل عدم به رسمیت شناسی امارت اسلامی از سوی جامعه جهانی، حال و آینده افغانستان را هشدار دهنده و نگران کننده تبارز می‌دهد.

پیامد‌های تغییرات اقلیمی در افغانستان

طوریکه در فوق اشاره شد نظر به تحقیقات انجام شده به‌کارگیری از سوخت‌های فسیلی اعم از ذغال سنگ، نفت و گاز از سوی کشور‌های صنعتی بیشترین سهم را در تغییرات آب و هوایی جهانی داشته و حدود بیش از ۷۵ درصد از انتشار گاز های گلخانه‌ای جهانی و تنها نزدیک به ۹۰ درصد از کل انتشار کاربن‌دای اکساید را تشکیل می‌دهند. علی رغم اینکه افغانستان در انتشار گاز‌های گلخانه‌ای سهم چندانی ندارد اما به دلیل انتشار گاز‌های گلخانه ای از سوی کشور‌های بزرگ صنعتی به خصوص انتشار این گاز‌ها باعث تشدید تغییرات اقلیمی در افغانستان شده خسارات بزرگ جانی، مالی و زراعتی را بر مردم این کشور وارد کرده است.

جدول کشورها بر اساس انتشار کاربن دای اکساید از سال ۲۰۲۲ .

Share of world	Per capita	Population (2022)	۱ Year Change	CO2Emission (tons, 2022	Country	NO
۳۲٫۸۸%	۸٫۸۹	۱,۴۲۵,۱۷۹,۵۶۹	-۰٫۳۹%	۱۲,۶۶۷,۴۲۸,۴۳۰	China	۱
۱٫۷۸%	۷٫۶۷	۸۹,۵۲۴,۲۴۶	۱٫۲۷%	۶۸۶,۴۱۵,۷۳۰	Iran	۲
۰٫۵۲%	۰٫۸۲	۲۴۳,۷۰۰,۶۶۷	-۷٫۷۴%	۱۹۹,۳۲۹,۸۵۰	Pakistan	۳
۰٫۳۴%	۳٫۷۹	۳۴,۹۳۸,۹۵۵	۳٫۷۰%	۱۳۲,۴۳۳,۵۲۰	Uzbekistan	۴
۰٫۱۸%	۹٫۶۷	۷,۲۳۰,۱۹۳	۱٫۸۳%	۶۹,۸۸۲,۹۳۰	Turkmenistan	۵
۰٫۰۳%	۱٫۰۴	۱۰,۱۸۲,۲۲۲	۱٫۳۱%	۱۰,۵۵۱,۲۸۰	Tajikistan	۶
۰٫۰۱%	۰٫۱۴	۴۰,۵۷۸,۸۴۲	۰٫۶۵%	۵,۶۷۵,۷۷۰	Afghanistan	۷

قسمی‌که در جدول بالا ملاحظه می‌شود افغانستان در مقایسه به جمعیت آن در تولید کاربن‌دای‌اکساید CO2 (یکی از عمده‌ترین گاز‌های گلخانه‌ای در جو زمین است که در تغییرات اقلیمی نقش به سزایی دارد.) در مقایسه به کشور‌های همسایه که در جدول تذکر رفته افغانستان کمترین نقش را در تولید و انتشار این گاز دارد. اما به دلیل اینکه در همسایه‌گی و نزدیکی با بزرگترین کشور‌هایی انتشار کننده‌ای کاربن دای اکساید؛ چون کشور‌های چین، هند، ایران، روسیه، جاپان و… قرار دارد، از آسیب پذیر‌ترین کشور‌های جهان از منظر تغییرات اقلیمی بوده و پیامد‌های خطرناکی را بر مردم این کشور تحمیل کرده است که در ذیل به آنها پرداخته خواهد شد:

سیلاب‌ها: سرازیر شدن سیلاب‌ها در افغانستان من‌حیث یک فاجعه مکرر طبیعی، مردم این کشور را با چالش‌های قابل توجهی مواجه کرده است. باران‌های شدید غیر موسمی و جاری شدن سیلاب‌های ویرانگر باعث طغیان رودخانه‌ها شده و حجم زیادی از آب و گل و لای را به زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها حتی خانه‌های مسکونی مردم در ولایات متعدد این کشور وارد کرده تلفات جانی بزرگ و خسارات مالی زیادی را بر ساکنین محل تحمیل نموده است. سیلاب‌های اخیر که بر اثر خشکسالی و سبب کاهش نفوذ پذیری خاک که باعث نرخ پائین جذب آب به زمین می‌شود خسارات هنگفتی را بر‌جا مانده است. بر اساس ارقام منتشره از سوی اداره جهانی غذای سازمان‌ملل در ماه می ۲۰۲۴م، بیش از ۳۰۰ نفر در جریان سیلاب‌ها جان باخته و بیش از ۱۰۰۰ خانه در ولسوالی‌های ولایات شمال افغانستان تخریب شده اند. از سوی هم صندوق بین المللی کودکان ملل متحد (Unicef) در گزارش شش ماهه خویش بیان داشته است که بارندگی‌های شدید و سرازیر شدن سیلاب‌های ویرانگر در شمال شرق افغانستان در ماه می ۲۱ ولسوالی را در بدخشان، بغلان، و تخار متأثر ساخته که در نتیجه ۱۸۰ تن کشته شدند و ۲۸۰ تن دیگر زخم برداشتند. اما اوچا دفتر هماهنگ کننده کمک‌های بشر دوستانه ملل متحد گفته است که سیلاب‌های اخیر در افغانستان حدود ۸۳ هزار تن را در افغانستان زیر تأثیر قرار داده است.

اثرات ناگوار تغییرات اقلیمی به ویژه تخریب خانه‌ها و منابع درامد مردم در افغانستان باعث بیجاشدگان تعداد زیادی از ساکنان محل شده است. براساس گزارش اداره حفاظت از کودکان (Save the Children) در شش ماه نخست سال روان میلادی دست کم ۳۸ هزار تن که بخش عمده ای آن را کودکان تشکیل می‌دهند به دلیل تغییرات اقلیمی در افغانستان بیجا شده اند. بر این اساس شمار بیجا شدگان در شش ماه نخست ۲۰۲۴م بیشتر از آمار بیجا‌شدگان داخلی در طول سال ۲۰۲۳م در افغانستان می‌باشد.

خشکسالی: یکی دیگر از پیامد‌های نا‌مطلوب تغییرات اقلیمی خشکسالی و کاهش بارندگی است. طبق تحقیقات انجام شده میانگین بارش باران در افغانستان ۲۵۶ ملی‌متر می‌باشد، اما بالاترین سطح بارندگی تا ۳۱۲ ملی‌متر در این کشور رسیده است. در حالیکه پائین سطح بارش در این کشور از ۱۰۰ ملی‌متر کمتر بوده است. بنابراین نظر به حد اوسط بارندگی در افغانستان این کشور در جمع مناطق خشک جهان به شمار می‌رود. وسعت خشکسالی که نظر به مناطق مختلف چند صد کیلومتر تا هزاران کیلومتر مربع را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و عامل اصلی آن کاهش ریزش باران و برف دانسته می‌شود باعث کمبود منابع آبی نیز می‌گردد. بناء به منظور جبران کمبود منابع آب برای نوشیدن، کشاورزی، دامداری، صنعت و ساحات سبز و… مردم از منابع زیر زمینی بیش از حد استفاده می‌کنند که این باعث آسیب جبران ناپذیر در بخش منابع آبی خواهد شد. از سوی هم دوام پیهم خشکسالی اثرات ناگواری بر کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی گذاشته و مشکلات جدی را برای معیشت ایجاد می‌کند. زیرا ۸۰ فیصد اقتصاد مردم افغانستان متکی به زراعت و مالداری بوده و همچنین مانع تلاش برای از بین بردن فقر می‌شود و نیاز مردم به کمک‌های بشر دوستانه را نیز افزایش می‌دهد.

بر‌این اساس صندوق پشتیبانی از کودکان سازمان‌ملل متحد (Unicef) در افغانستان اعلام کرده است که حدود نزدیک به ۲۴ میلیون تن که ۱۲٫۳میلیون آن اطفال می‌باشند به کمک‌های انسان‌دوستانه نیاز دارند.

از سوی دیگر در برخی ولایات بخشی از مردم به نسبت کمبود شدید آب آشامیدنی سالم روبرو هستند و به همین دلیل از آب غیر ایمن؛ آب شور، آب تلخ، آب ناپاک و… استفاده می‌کنند. بر اساس گزارش مسؤولان اداره ملی حفاظت از محیط زیست امارت اسلامی در پایان سال گذشته هجری خورشیدی، حدود ۲۱ میلیون نفر به کمبود آب آشامیدنی روبرو هستند، همچنین با نوشیدن حیوانات از آب‌های ناپاک باعث گسترش بیماری‌ها و حتی مرگ و میر می‌شود. طوریکه گزارش (IFRC)، می‌رساند که خشکسالی در افغانستان از اپریل ۲۰۱۸م تا جولای ۲۰۱۹م به ۱۰٫۶ میلیون نفر آسیب رسانیده است.

زمین لرزه: پژوهشگران بین المللی زلزله، بدین باور هستند که خشکسالی و گرم شدن زمین و تغییر اقلیمی باعث لرزه خیز شدن زمین نمی‌شود، اما این عوامل می‌توانند مکان زلزله خیز را مستعد رخداد وقوع زلزله نمایند. در سال‌های پسین با توجه با تغییرات اقلیمی و تأثیر آن در وقوع زلزله‌های بزرگ به خصوص در اماکن که زلزله‌های قدرتمند در آن جاها پیش‌بینی نمی‌شده بیشتر شده است. بناء تأثیر تغییر اقلیم و خشکسالی در زلزله به خصوص در پنج سال اخیر مورد توجه قرار گرفته و این موضوع در ایالت کالیفورنیای امریکا و کشور‌های دیگر همواره مورد توجه جدی قرار گرفته است. در افغانستان، نظر به گزارش دفتر هماهنگی کمک‌های بشر دوستانه سازمان‌ملل زلزله‌های که در سال گذشته در هرات به وقوع پیوست حدود ۱۱۵۰۰ تن را متضرر کرد، در حالیکه تا هزار سال قبل در این منطقه هیچ زلزله ای صورت نگرفته بود. همچنین ضمن زلزله‌های کوچک دیگر در تمام مناطق افغانستان زلزله ۶٫۴ ریشتری دیگر نیز در سال گذشته در ولسوالی ولایت جرم بدخشان صورت گرفته بود که تلفات سنگینی بر مردم محل وارد کرده است. به هر حال دانشمندان زلزله شناسی به این نظرند که ” تئوری و با استفاده از پیش‌فرض‌های موجود و روش‌های فزیکی می‌توان گفت که نقش و تأثیر تغییرات اقلیمی تنش در تحریک گسیل زلزله و دشت‌های برخوردار از گسل فعال که حجم‌های وسیعی از آب، حدود ۳۰ کیلومتر مکعب به بالا را از دست داده اند، مثبت است.”

افزایش دما: افزایش دما در نیتجه فعالیت‌های انسانی به خصوص فعالیت‌های صنعتی که باعث افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای می‌شود، منجر به تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین می‌شود. دمای زمین از سال ۱۸۵۰م به طور متوسط ۰٫۱۱ درجه فارنهایت ( ۰٫۰۶ درجه سانتیگراد) در هر دهه یا در مجموع حدود ۲ درجه فارنهایت افزایش یافته است. اما سرعت گرم شدن از ۱۹۸۲م بیش از سه برابر سریع‌تر شده است ۰٫۳۶ درجه فارنهایت ( ۰٫۲۰ درجه سانتیگراد) در هر دهه سرعت یافته است. سال ۲۰۲۳ گرمترین سال از زمان ثبت جهانی در سال ۱۸۵۰ با اختلاف زیاد بوده است، طوریکه ۲٫۱۲ درجه فارنهایت (۱٫۱۸ درجه سانتیگراد ) بالاتر از میانگین قرن بیستم ۵۷٫۰ درجه فارنهایت ( ۱۳٫۹ درجه سانتیگراد ) بوده است. این ۲٫۴۳ درجه فارنهایت ( ۱٫۳۵ درجه سانتیگراد ) بالاتر از میانگین پیش از صنعتی (۱۸۵۰-۱۹۰۰) بوده است. ده سال گذشته میان سال‌های ( ۲۰۱۴-۲۰۲۳) گرمترین سال‌ها در تاریخ بوده و همچنین پیش‌بینی شده که ممکن است سال ۲۰۲۴م گرمترین سال باشد.

افغانستان نیز در طول دهه‌ها افزایش قابل توجهی در دما را تجربه کرده است براساس گزارش مشترک برنامه جهانی غذا (WFP)، برنامه محیط زیست سازمان‌ملل متحد (UNEP ) و آژانس ملی حفاظت از محیط زیست (NEPA) در طول سی سال گذشته به ویژه در بهار و پاییز ، دمای هوا در سراسر کشور افزایش یافته است” گزارش دیگری از NEPA نشان داد که بین سال های ۱۹۵۰ و ۲۰۱۰ ، دمای افغانستان ۱٫۸ درجه سانتیگراد افزایش یافته است که دو برابر نرخ کل جهان است.

امنیت غذایی: نظر به تعریف سازمان‌ملل که در سال ۱۹۸۶م، امنیت غذایی را به صورت دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات، برای داشتن یک جسم سالم بیان داشته است. موجود بودن غذا، دسترسی به آن و پایداری در دریافت آن از عوامل عمده امنیت غذایی پنداشته می‌شود. بناء طبق موارد فوق که تغییرات اقلیمی باعث تأثیرات منفی و ناگواری در روند مالداری، زراعت، کشت و باغداری و همچنین باعث خشکسالی و عدم یا کمبود دسترسی به آب سالم می‌شود؛ می‌توان گفت تغییرات اقلیمی تأثیر مستقیم و غیر مستقیم بر امنیت مواد غذایی و همچنین ایجاد خطرات در مراحل مختلف زنجیره غذایی دارد.

بر همین اساس افغانستان گذشته از عوامل دیگر نظر به آسیب‌پذیری این کشور از این منظر به مشکل جدی فقر و گرسنگی روبرو است. بنابراین دفتر هماهنگ کننده کمک‌های بشر دوستانه سازمان‌ملل متحد (OCHA) 48 درصد از جمعیت افغانستان زیر خط فقر زندگی دارند. و این نهاد تصریح داشته است که در حال حاضر ۱۲٫۴ میلیون تن در افغانستان با نا امنی غذایی مواجه می‌باشند. بر این اساس از هر سه نفر در افغانستان یک نفر به نا امنی غذایی رو‌به‌رو می‌باشد. بنابراین تغییرات اقلیمی من‌حیث یک آفت طبیعی و معضل جهانی با گرفتن کار و دارای مردم اعم از باغ، زمین و مال و حتی خانه و زندگی از عمده ترین عامل فقر برای مردم افغانستان بوده است.

استراتیژی نجات برای مقابله با تغییرات اقلیمی

با بکار‌گیری استراتیژی و اقدامات جامع و هماهنگ درسطح داخلی و جهانی، ممکن است بتوانیم بخشی از اثرات منفی تغییرات اقلیمی را کاهش داده به بهبود وضعیت محیط زیست کمک نمایم:

تدابیر داخلی:

– مدیریت منابع آبی: بهبود مدیریت منابع آبی با استفاده از فناوری‌های نوین و نگهداری از اکوسیستم‌های آبی و کاهش آلودگی منابع آبی؛ استراتیژی دیگری است که می‌تواند جهت مقابله با تغییرات اقلیمی مؤثر واقع شود.

– پشتیبانی از انرژی‌های تجدید پذیر: سرمایه گذاری و ارائه تسهیلات مالی روی انرژی خورشیدی، بادی و سایر منابع تولید انرژی‌های که انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را در پی ندارند.

– حفاظت از اکوسیستم‌ها: ایجاد مناطق حفاظت‌شده و حمایت از پروژه‌های موفق در زمینه احیای اکوسیستم‌ها، جنگل‌ها و زیست محیط‌های طبیعی و ارتقایی آگاهی عمومی درباره تغییرات اقلیمی و تشویق افراد و جوامع به اتخاذ رفتار‌های مسؤولانه و پایدار در رابطه به حفاظت از ایکوسیستم‌ها.

– جلوگیری از آلودگی: تلاش صورت گیرد از انواع آلودگی‌ها با بدیل مناسب آن جلوگیری شود؛ مثلا: جهت جلوگیری و کاهش از وابستگی‌ به سوخت‌های فسیلی در وسایل حمل و نقل در شهر‌های بزرگ چون کابل، مزار و کندز و…تشویق به استفاده از حمل و نقل عمومی، دوچرخه سواری و پیاده روی و یا نهایتا توسعه وسایل نقلیه برقی استفاده کرد و یا می‌شود شبیه برخی کشور‌ها چون چین، هند، اندونزی و… برای آلودگی مالیات وضع شود، تا از انواع انواع آلودگی که در تغییرات اقلیمی نقش دارد جلوگیری و یا کاهش به وجود بیاورد.

– فرهنگ سازی: جهت تشویق مردم به اتخاذ سبک زندگی پایدار؛ برگزاری دوره‌های آموزشی و کمپاین‌های رسانه‌ای برای افزایش آگاهی عمومی در باره تغییرات اقلیمی و برخورد مسؤولانه آن‌ها جهت مقابله با تغییرات اقلیمی.

تدابیر جهانی:

– کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای: تنفیذ سیاست‌ها جهت کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، چون سرمایه گذاری و ارائه تسهیلات مالی در عرصه انرژی‌های تجدید پذیر ( خورشیدی، بادی و آبی ) و بهینه سازی مصرف انرژی و افزایش کارایی این نوع انرژی در صنایع و ساختمان‌ها.

– تحقیق و توسعه: سرمایه‌گذاری پیرامون تحقیقات علمی جهت توسعه فناوری‌های نوین که در زمینه کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر کمک می‌کند.

– افزایش کنفرانس‌های بین المللی: برگزاری کنفرانس‌های بین المللی مانند (COP) و دعوت کلیه کشور‌های آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی در آن برای بحث و تبادل نظر درباره تدابیر جهانی جهت مقابله با تغییرات اقلیمی.

– همکاری‌های بین المللی: مشارکت در توافق‌نامه‌های بین المللی و همکاری با کشور‌ها و سازمان‌های جهانی برای مقابله با چالش‌های اقلیمی، فرصت دیگری است که کشور‌ها می‌توانند در روشنی به‌آن وظائف و مسؤولیت‌های خویش را شناسایی نموده عملی نمایند.

نتیجه

با توجه به موارد فوق افغانستان با چالش‌های جدی ناشی از تغییرات اقلیمی مواجه است، که بر زندگی میلیون‌ها نفر تأثیر گذاشته و باعث بحران اقتصادی و انسانی شده است. با وجود امضای توافقنامه‌های بین‌المللی در راستای مقابله با تغییرات اقلیمی، بی‌ثباتی سیاسی و عدم به رسمیت شناخته شدن امارت اسلامی از سوی جامعه جهانی مانع از بهره‌مندی این کشور از حمایت‌های مالی و فنی شده است.

گزارش‌های ارائه شده نشان می‌دهند که افغانستان در میان آسیب‌پذیرترین کشور‌ها در برابر تغییرات اقلیمی قرار دارد، در حالی که سهم آن در انتشار گاز‌‌های گلخانه‌ای بسیار ناچیز است. این وضعیت ناشی از تأثیرات منفی کشورهای صنعتی بر محیط زیست جهانی و عدم توجه کافی به ظرفیت‌های فنی و همکاری‌های بین‌المللی است. بنابراین عدم دسترسی به آب آشامیدنی، افزایش بیجا‌شدگان داخلی و خسارات قابل توجه در بخش زراعت، نشان‌دهنده ضرورت فوری اقدام برای تقویت زیرساخت‌ها و همکاری‌های بین‌المللی در راستای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در افغانستان است. این کشور نیازمند توجه و حمایت جدی جامعه جهانی برای مقابله با این چالش‌ها و بهبود وضعیت معیشتی مردم می‌باشد.

پیشنهادات

پیشنهادات به امارت اسلامی افغانستان:

۱٫ تقویت ظرفیت‌های محلی: ضرورت است امارت اسلامی برنامه‌های آموزشی و فنی را برای کشاورزان و جوامع محلی در زمینه مدیریت منابع آب و کشاورزی پایدار راه‌اندازی کند. این امر می‌تواند به کاهش آسیب‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی کمک کند.
۲٫ تقویت قوانین زیست‌محیطی: اجرای دقیق‌تر قوانین و مقررات زیست‌محیطی، به ویژه در زمینه حفاظت از جنگل‌ها و منابع آبی، می‌تواند به کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی کمک کند.
۳٫ توسعه زیرساخت‌های زیست‌محیطی: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آبی، غرس نهال در ساحات جنگلی، افزایش پارک‌های سبز در شهر‌ها و آبداری ساحات سبز از جمله سیستم‌های آبیاری مدرن و ذخیره‌سازی آب باران، می‌تواند به کاهش اثرات ناگوار اقلیمی کمک کند.
۴٫ مشارکت با نهادهای محلی و بین‌المللی: ایجاد همکاری‌های مؤثر با سازمان‌های غیردولتی و نهادهای بین‌المللی برای تبادل دانش و منابع می‌تواند به بهبود وضعیت محیط زیست و کاهش آسیب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی کمک کند.

پیشنهادات به جامعه جهانی:

۱٫ حمایت مالی و فنی: جامعه جهانی باید بر اساس توافقنامه‌های بین‌المللی، به افغانستان کمک‌های مالی و فنی ارائه دهد تا این کشور بتواند ظرفیت‌های خود را در مقابله با تغییرات اقلیمی تقویت کند.
۲٫ تعامل با امارت اسلامی: جامعه جهانی باید به منظور تسهیل همکاری‌های بین‌المللی، با امارت اسلامی افغانستان تعامل کرده، در مذاکرات مربوط به تغییرات اقلیمی شامل کند.
۳٫ حمایت از پروژه‌های زیست‌محیطی: حمایت از پروژه‌های مرتبط با حفاظت از محیط زیست و تغییرات اقلیمی در افغانستان می‌تواند نقش مهمی در کاهش اثرات منفی این تغییرات ایفا کند.
۴٫ حفظ و توسعه جنگلات: تلاش صورت گیرد جهت حفظ جنگلات از قطع درختان و آتش سوزی در آن جلوگیری کرده جهت توسعه‌ای آن در اماکن فارغه و ساحات دیگر دولتی درختان سبز غرس شود.
۵٫ مدیریت منابع آبی: جهت مدیریت منابع آبی نیاز است از وسائل متعدد چون: چاه‌های ذخیروی، آگاهی‌دهی ‌جهت صرفه‌جویی از آب‌های زیر زمینی، حفظ ساحات سبز و … استفاده صورت گیرد.
۶٫ برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی: برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی در مورد تغییرات اقلیمی با تمرکز بر وضعیت افغانستان می‌تواند توجه بیشتری را به چالش‌ها و نیازهای این کشور جلب کند.

منابع

[۱] . وینسنت توماس،(۲۰۱۶)، تغییر اقلیم در افغانستان: چشم انداز‌ها و فرصتها، ص۱، لینک:

https://www.boell.de/sites/default/files/climate_change_dari.pdf

[۱] . پروگرام محیط زیست ملل متحد، ۲۰۰۹، ص ۱۶٫

[۱]. Save the Children: AFGHANISTAN: EXTREME WEATHER FORCES MORE PEOPLE FROM THEIR HOMES IN FIRST SIX MONTHS OF 2024 THAN ALL 2023, 6 August,2024,link:

https://www.savethechildren.net/news/afghanistan-extreme-weather-forces-more-people-their-homes-first-six-months-2024-all-2023

[۱] . طلوع نیوز: تلاش‌ها برای از سرگیری پروژه‌های محیط زیستی … ۲۴ اسد ۱۴۰۳هـ.ش، لینک:

https://tolonews.com/fa/afghanistan-190230#:~:text=%D8%A8%D9%87%20%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87%20%D9%85%D8%B3%D9%88%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%DB%8C%D9%86%20%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87,%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%AA%20%D8%A8%D9%87%20%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%86%20%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%AF.

[۱] . اداره ملی حفاظت محیط زیست، ریاست تغییر اقلیم، لینک:

https://www.nepa.gov.af/service3dr

[۱] . افغانستان؛ متاثر از تغییرات اقلیم و محروم از نشست اقلیمی، ۲۰ میزان ۱۴۰۲هـ.ش، لینک:

https://www.dw.com/fa-af/افغانستان-شدیداً-آسیبپذیر-از-تغییر-اقلیم-و-محروم-از-نشست-اقلیمی/a-67693391

[۱]. Najibullah Zaki, An Overview of Climate Change in Afghanistan: Causes, Consequences, Challenges and Policies, January, Page 3.

[۱] . اتحادیه اروپا: افغانستان آسیب پذیر ترین کشور در برابر تغییرات اقلیمی است، ۴ May 2024، لینک:

https://www.aa.com.tr/fa/افغانستان/اتحادیه-اروپا-افغانستان-آسیب-پذیرترین-کشور-در-برابر-تغییرات-اقلیمی-است/۳۲۰۷۸۷۵

[۱] . UNAMA: TIME TO MOVE FROM AWARENESS TO ACTION AS COP 28 OPENS IN DUBAI, 1 Dec 2023, link:

https://unama.unmissions.org/time-move-awareness-action-cop28-opens-dubai

[۱] . Climate Action: Causes and Effects of Climate Change, link:

https://www.un.org/en/climatechange/science/causes-effects-climate-change

[۱]. Worldomater: CO2 Emissions by Country, link:

https://www.worldometers.info/co2-emissions/co2-emissions-by-country/

[۱] . ایسنا: علل وقوع سیل در افغانستان؛ چالش‌ها برای مقابله با بلایای طبیعی، ۱۶، می ۲۰۲۴م، لینک:

https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88%D9%82%D9%88%D8%B9-%D8%B3%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C/3219984

[۱] . Unicef: Humanitarian Situation Report, 1-January-30 June 2024,link:

https://www.unicef.org/afghanistan/media/10386/file/Afghanistan%20Country%20Office%20Mid-Year%20Sitrep%20Number%206_%20Jan%20-%20June%202024_Cleared.pdf.pdf

[۱]. Ariana News: اوچا: ۴۸ درصد از جمعیت افغانستان…۱۵ اسد ۱۴۰۳ هـ.ش، لینک: https://www.ariananews.af/fa/%D8%A7%D9%88%DA%86%D8%A7%DB%B4%DB%B8D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%AE%D8%B7/

[۱] . Save the Children : AFGHANISTAN: Extreme weather forces more people from their homes in first six months of 2024 than all 2023, ۶ August, 2024, link:

https://afghanistan.savethechildren.net/news/afghanistan-extreme-weather-forces-more-people-their-homes-first-six-months-2024-all-2023

[۱] . اقلیم بارشی سرزمین افغانستان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال ۲۹، شماره سوم، پائیز ۱۳۹۳، شماره مسلسل ۱۱۴، ص ۱۹۸، لینک:

https://georesearch.ir/article-1-355-fa.pdf

[۱]. اداره ملی آمادگی و رسیدگی به حوادث: خشکسالی، لینک:

https://andma.gov.af/dr/%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C

[۱] . Unicef: Humanitarian Situation Report, 1-January-30 June 2024,link:

https://www.unicef.org/afghanistan/media/10386/file/Afghanistan%20Country%20Office%20Mid-Year%20Sitrep%20Number%206_%20Jan%20-%20June%202024_Cleared.pdf.pdf

[۱] . طلوع نیوز: اثرهای بد تغییر اقلیم در کشور؛ ۱۷ دلو ۱۴۰۲هـ.ش، لینک:

https://tolonews.com/fa/afghanistan-187298#:~:text=آشامیدنی%۲۰روبه%E2%80%8Cرو%۲۰هستند.-,عبدالسلام%۲۰حقانی%۲۰معاون%۲۰اداره%۲۰ملی%۲۰حفاظت%۲۰محیط%E2%80%8Cزیست%۲۰در%۲۰این%۲۰نشست,به%۲۰آب%۲۰آشامیدنی%۲۰دست%E2%80%8Cرسی%۲۰ندارند.»

[۱] . Alison Freebairn et al (2020), page 9. IFRC World Disasters Report 2020.

[۱] . وبسیایت جامع هوا واقلیم غنای ایران: تغییر اقلیم و زمین لرزه، ۵ اسد ۱۳۹۶هـ.ش، لینک:

https://climatology.ir/?p=15363