ماه: ژانویه 2024

سال ۲۰۲۳م مهمترین سال از نظر مشکلات و تغییرات سیاسی، امنیتی و اقتصادی در سطح بین المللی بود. در این سال جنگ بین اوکراین و روسیه شدت گرفت. ظلم بر مردم مظلوم فلسطین به آخرین حد خود رسید، آذربایجان قره باغ را دریافت کرد و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال خاورمیانه تغییر کرد. بی‌کیفیتی، غلامی و درماندگی کشورهای عربی آشکار شد، موقعیت ایالات متحده آمریکا به شدت آسیب دید و چهره واقعی آن در سطح بین المللی به دلیل نقض حقوق بشر و حمایت اسرائیل آشکار شد. تحولات اقتصادی در افغانستان تحت رهبری امارت اسلامی صورت گرفت، اما موضوع تحصیل دختران همچنان مبهم بود. امارت اسلامی روابط خود را با منطقه تقویت کرد، اما روابط آن با پاکستان در برخی مسائل به ویژه در مورد مهاجران اجباری کمی بدتر شد. معادلات خاورمیانه کمی تغییر کرده است و همه‌ی این اتفاقات باعث شده که تغییر نظم بین المللی در جهت پایان سلطه تک قطبی ایالات متحده آمریکا شتاب بیشتری به خود بگیرد.

۲۰۲۳ز. کال کې په نړيواله کچه د سياسي، امنيتي او اقتصادي ستونزو او بدلونونو د رامنځته کېدو تر ټولو مهم کال و. په دغه کال کې د اوکراين او روسيې جګړې لا زور واخيست، د فلسطين پر مظلوم ولس ظلم وروستي حد ته ورسېده، اذربايجان ناګورنو قره باغ ترلاسه کړ، د منځني ختيځ په اړه د امريکا متحده ايالاتو بهرنۍ پاليسي بدله شوه، د عربي هېوادونو بې کيفيايتي، غلامي او بې وسي لا په ډاګه شوه، د امريکا متحده ايالاتو حيثيت د بشري حقوقو د نقض او د اسراييلو د ملاتړ له امله په نړيواله کچه سخت خراب او اصلي څېره يې په ډاګه شوه، په افغانستان کې  د اسلامي امارت تر مشرۍ  لاندې اقتصادي پرمختګونه رامنځته، خو د نجونو د تعليم قضيه هماغسې مبهمه پاتې شوه، د اسلامي امارت سيمې ييزې اړيکې پياوړې، خو له پاکستان سره يې په ځينو مسايلو او په ځانګړي ډول د اجباري مهاجرينو پر سر اړيکې يو څه خرابې شو. د منځني ختيځ معادلې يو څه بدلې شوې او دې ټولو پېښو د نړيوال نظم بدلون طرف ته په چټکې د ګامونو اخيستل اسانه کړل او لرې نه ده چې د امريکا متحده ايالاتو باداري پای ته ورسېږي.

شاید عمده‌ترین توجه جهت همکاری به مهاجرین و یا برگشت آن‌‌ها به کشور، برداشتن عوامل مهاجرت در یک کشور باشد. اما در افغانستان هر نظامی که رویکار آمده تلاش کرده است پالیسی نرمی را نسبت به مهاجرین اتخاذ نماید و لکن اغلب نتوانسته اند عوامل مهاجرت را رفع و زمینه عودت اتباع این کشور را فراهم نمایند.

ممکن د کډوالو سره د همکاری یا هیواد ته د بیرته راستېدونکو کډوالو ستونزو ته د رسیدنې څخه،  ترټولو مهم پام باید په یو هیواد کې د کډوالۍ عوامل لرې کول وي. که څه هم په افغانستان کې هر نظام چې واک ته رسېدلې د کډوالو او کډوالۍ په وړاندې یی نرمه تګلاره غوره کړي، خو اکثره یې د مهاجرت د عواملو د له منځه وړلو او د دغه هیواد د اتباعو د راستنیدو لپاره د زمینې په برابرولو کې پاتې راغلي دي.

د دولتونو د رسميت پېژندنې لپاره نړيوال حقوقي معيارونه شته، خو د حکومتونو رسميت پېژندنه يوه سياسي پروسه ده او هر هېواد خپلو ګټو ته په کتو د يو نوي حکومت رسميت پېژندلو ته اقدام کوي.

پياوړی مرکزي حکومت، د امنيت او ثبات ټېنګښت، د نشه يي توک دکښت او توليد کمښت، سيمه ييزې اقتصادي پروژې او له ګاونډيو او سيمه له هېوادونو سره د اړيکو پراختيا هغه څه دي چې افغانستان نړيوالې ټولنې  سره د تعامل  لپاره مقدمه او لاسته راوړنې  ګڼې، خو په داخل کې  د نجونو د تعليم مخنیوی، د ښځو کار او ټولشموله حکومت هغه ستونزې دي چې د اسلامي امارت د رسميت پېژندنه دروازه يې تړلې دی او نړيواله ټولنه له تعامل څخه راګرځوي.